Quy định này nhằm kiểm soát các sản phẩm nhập khẩu vào EU phải không gây phá rừng hoặc suy thoái rừng và đang tạo ra nhiều áp lực lên doanh nghiệp Việt.
Ngành gỗ và nội thất của Việt Nam đang đứng trước một cột mốc quan trọng khi Quy định Chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) chuẩn bị có hiệu lực chính thức vào tháng 12 năm 2025. Quy định này có mục đích nhằm kiểm soát các sản phẩm nhập khẩu vào EU phải không gây phá rừng hoặc suy thoái rừng và quy định đó cũng đang tạo ra những áp lực đáng kể lên các doanh nghiệp Việt. Nhưng song song với đó cũng mở ra những hướng đi mới cho doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình phát triển bền vững.
Bà Phan Thị Trúc Ly – Trưởng nhóm điều phối cấp cao TÜV Rheinland Việt Nam - chia sẻ rằng, mặc dù thị trường châu Âu không chiếm tỷ trọng xuất khẩu quá lớn, nhưng đây vẫn là một thị trường quan trọng mà doanh nghiệp Việt cần tuân thủ.
Quy định EUDR sẽ buộc các nhà vận hành, tức là những nhà nhập khẩu hàng hóa tại châu Âu, phải chịu trách nhiệm nộp một Tuyên bố Thẩm định (DDS) qua hệ thống của EU trước khi hàng hóa được nhập khẩu và hải quan kiểm duyệt. Bà Ly nhấn mạnh rằng, tuyên bố này yêu cầu thông tin chi tiết về sản phẩm, số lượng, nhà cung cấp và đặc biệt là tọa độ địa lý của khu vực sản xuất nguyên liệu, nhằm đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ. Phạm vi kiểm soát của EUDR rất rộng, bao gồm cao su, cà phê, ca cao và đặc biệt là gỗ cùng các sản phẩm liên quan đến gỗ. Điều này sẽ tác động trực tiếp lên các nhà sản xuất đồ nội thất của Việt Nam.
Việc không tuân thủ có thể dẫn đến các chế tài xử phạt nghiêm khắc như tịch thu sản phẩm, tịch thu lợi nhuận, tạm thời bị loại khỏi quy định mua sắm công của EU và thậm chí là đưa vào danh sách đen của Liên minh châu Âu, theo thông tin từ bà Ly.
Một trong những khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt là thiếu hệ thống dữ liệu số và bản đồ số rõ ràng ngay từ ban đầu để định vị và truy xuất nguồn gốc gỗ theo yêu cầu của EUDR. Chi phí đầu tư để đáp ứng các tiêu chuẩn xanh như FSC và EUDR cũng là một gánh nặng tài chính đáng kể, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Trong bối cảnh đó, chứng nhận FSC nổi lên như một giải pháp đáng tin cậy. TS Vũ Thị Quế Anh – Giám đốc quốc gia FSC Việt Nam - giải thích rằng, FSC là một giải pháp lâm nghiệp bền vững hàng đầu thế giới, giúp bảo vệ và phục hồi rừng, được các tổ chức phi chính phủ, tập đoàn và người tiêu dùng tin tưởng sử dụng. Bà Quế Anh khẳng định, FSC có thể hoạt động song hành với EUDR, hỗ trợ doanh nghiệp chứng minh sự tuân thủ. Khi một doanh nghiệp đã có FSC, việc đáp ứng EUDR sẽ thuận lợi hơn rất nhiều vì chỉ cần bổ sung một số chỉ số và hồ sơ liên quan đến truy xuất nguồn gốc và đánh giá rủi ro.
Việc sở hữu chứng nhận FSC mang lại nhiều lợi ích kinh tế cụ thể. Bà Quế Anh chỉ ra rằng, doanh nghiệp có thể nhận được các đơn hàng lớn và ổn định từ những khách hàng khó tính như ở châu Âu và Mỹ. Mặc dù giá bán sản phẩm có thể không tăng, nhưng việc quản lý tốt hơn nhờ FSC giúp giảm chi phí sản xuất và đảm bảo chất lượng nguồn cung ứng, từ đó nâng cao hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế.
Thực trạng hiện nay cho thấy, chỉ khoảng 25% doanh nghiệp Việt Nam có chứng nhận FSC (hoặc PEFC – những chứng chỉ bảo vệ rừng), một con số còn thấp, theo nhận định của bà Ly. Điều này đồng nghĩa với việc phần lớn doanh nghiệp sẽ phải chuẩn bị tất cả hồ sơ truy xuất nguồn gốc từ đầu nếu chưa có FSC.
Trước những thách thức này, Việt Nam cũng đang có những động thái hỗ trợ tích cực. Bà Ly cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phát triển một ứng dụng công nghệ để tạo chuỗi số cho các hộ nông dân, giúp định vị và xác định sản lượng gỗ một cách rõ ràng. Bên cạnh đó, nhà nước cũng đang đầu tư để cập nhật bản đồ rừng hiện trạng của Việt Nam, tránh trường hợp tất cả các khu vực cung cấp gỗ bị coi là "khai thác rừng" trên bản đồ cũ của EU, một tín hiệu rất tốt và hành động khẩn trương của nhà nước.
Ông Nguyễn Võ Trường An – Giám đốc Công ty CP Sàn giao dịch tín chỉ Các bon ASEAN (CCTPA) - bổ sung rằng, chính phủ cũng đang trong quá trình soạn thảo một Nghị định về thương mại hóa tín chỉ carbon rừng, dự kiến sẽ ban hành vào cuối năm nay, chậm nhất là cuối năm. Nghị định này được kỳ vọng sẽ giải quyết các vấn đề về quyền lợi của chủ rừng, các cơ quan nhà nước, và đặc biệt là cơ chế dự án nhóm (group project) để hỗ trợ các dự án nhỏ, các hộ nông dân, hoặc các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn gặp khó khăn về chi phí làm hồ sơ đăng ký tín chỉ carbon. Các đơn vị như FSC cũng đang phát triển các mô-đun đánh giá và cổng thông tin (FSC ChainLink) để doanh nghiệp có thể tải dữ liệu, bản đồ, hồ sơ lên và tạo báo cáo phù hợp với yêu cầu EUDR, như bà Quế Anh chia sẻ.
Ông Trường An cũng thẳng thắn chia sẻ rằng, việc chuyển đổi xanh đòi hỏi chi phí đầu tư rất lớn, có thể gấp 5 đến 10 lần so với công nghệ và quy trình sản xuất thông thường, và điều này có thể đi ngược lại với tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận trong ngắn hạn. Đây là một thách thức rất lớn đối với Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp xuất khẩu nói riêng. Tuy nhiên, việc chuẩn bị sớm cho việc tuân thủ các quy định như CBAM hay EUDR là một lợi thế cạnh tranh quốc tế, giúp tránh bị áp thuế cao khi bị động.
Để vượt qua những thách thức và nắm bắt cơ hội, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động đầu tư vào các hệ thống quản lý bền vững và công nghệ truy xuất nguồn gốc. Việc tăng cường tỷ lệ chứng nhận FSC không chỉ giúp đáp ứng EUDR mà còn mở ra cánh cửa tiếp cận các thị trường khó tính với những đơn hàng ổn định. “Việc chuẩn bị ngay từ bây giờ là một điểm mấu chốt để bắt kịp các khung pháp lý của chính phủ và chuyển động của thị trường thế giới”, ông Trường An nói.
Nhận xét
Đăng nhận xét