Hệ thống phân loại doanh nghiệp (ECS) không phải là phép màu, nhưng chắc chắn là một công cụ hữu ích giúp những đối tác nhập khẩu lớn của Việt Nam tin tưởng hơn vào sự tuân thủ và cam kết của doanh nghiệp Việt Nam đối với chuỗi giá trị sạch, mở đường cho xuất khẩu gỗ thẳng tiến vào các thị trường có dung lượng và nhu cầu cao.
Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, năm 2022 xuất khẩu gỗ và lâm sản ước đạt 16,928 tỷ USD, vượt 3,8% kế hoạch đề ra. Ngành hàng này đặt mục tiêu xuất khẩu gỗ năm 2023 đạt 17,5 tỷ USD, tăng 3,5% so với năm trước.
Mặc dù con số tăng trưởng đưa ra khá khiêm tốn, nhưng theo đánh giá của Hiệp hội, cũng không dễ dàng đạt được. Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định: “Từ nay đến hết quý 1/2023 xuất khẩu gỗ có thể vẫn còn chịu sức ép giảm sút khoảng 50% khả năng tiêu thụ. Nếu suôn sẻ, đến cuối quý I, lượng hàng tồn cơ bản sẽ được tiêu thụ hết. Xuất khẩu gỗ chế biến sâu như bàn, ghế, tủ… có thể thâm nhập trở lại các thị trường lớn”.
Vấn đề hàng đầu của xuất khẩu gỗ là nguyên liệu. Hiện có 65% nguyên liệu gỗ phục vụ sản xuất là rừng trồng trong nước và 35% là nhập khẩu. Để xuất khẩu bền vững vào các thị trường lớn như Mỹ, EU, doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ và cam kết đối với chuỗi giá trị sạch.
Việt Nam và EU đã ký Hiệp định VPA-FLEGT vào năm 2018 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 6 năm 2019. Đây là một hiệp định thương mại ràng buộc về mặt pháp lý, cũng gắn với Chương 13 của Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA).
Thực hiện Điều 69 của Luật Lâm nghiệp sau khi VPA-FLEGT được ký kết, Chính phủ Việt Nam đang thiết lập Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp. Bước đầu tiên được thực hiện với Nghị định số 102/2020 / NĐ-CP ngày 1 tháng 9 năm 2020 (Nghị định 102) quy định: i) Quản lý gỗ nhập khẩu, ii) quản lý gỗ xuất khẩu, iii) phân loại doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, và iv) Giấy phép FLEGT và đánh giá độc lập.
Thông tư tiếp theo số 21/2021 / TT-BNNPTNT ngày 29 tháng 12 năm 2021 (Thông tư 21) hướng dẫn các cơ quan xác minh và người khai thác gỗ thực hiện hệ thống phân loại doanh nghiệp. Thông tư có hiệu lực từ ngày 1 tháng 5 năm 2022. Kể từ đó, Việt Nam áp dụng phân loại dựa trên rủi ro đối với các doanh nghiệp liên quan.
Như vậy, doanh nghiệp được phân thành 2 loại: Nhóm I và Nhóm II. Mặc dù việc thực hiện Thông tư 21 đã được trình bày trong một số hội thảo quốc gia cho các cơ quan chức năng và hiệp hội gỗ, các khía cạnh chính của hệ thống phân loại, việc thực hiện và ý nghĩa của nó, cũng như các hành động bắt buộc vẫn chưa được công chúng và nhiều đơn vị kinh doanh gỗ biết đến. Giới thiệu
Mặc dù Hệ thống phân loại doanh nghiệp (ECS) hiện tại được mô tả trong hệ thống pháp luật của Việt Nam với trọng tâm là xuất khẩu và chế biến gỗ có một số khác biệt với Hệ thống phân loại tổ chức (OCS) được mô tả trong VPA- FLEGT, nhưng ECS góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện VPA-FLEGT tại Việt Nam.
Các doanh nghiệp đáp ứng tất cả các yêu cầu của OCS, được phân loại I, thể hiện sự tuân thủ và cam kết của họ đối với chuỗi giá trị sạch. Đây là những doanh nghiệp tốt có thể đáp ứng các yêu cầu của thị trường EU cũng như các thị trường lớn khác trên thế giới và sẽ ít bị kiểm tra, xác minh hơn. Trong khi đó, các doanh nghiệp thuộc loại II, là các doanh nghiệp chưa tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật Việt Nam sẽ bị kiểm tra, xác minh chặt chẽ hơn.
Tính đến nay, cả nước có 132 doanh nghiệp của 10 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được công nhận là doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ nhóm I. Tỉnh Bình Dương có 69 doanh nghiệp, chiếm 52% tổng số doanh nghiệp, được xếp loại I; tiếp đến là tỉnh Đồng Nai có 30 doanh nghiệp (chiếm 23%); tỉnh Bình Định có 22 doanh nghiệp (chiếm 17%). Nhưng hiện vẫn chưa có thống kê số lượng doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ đã nộp hồ sơ hoặc doanh nghiệp loại II.
Ngoài EU, còn có một thỏa thuận giữa Việt Nam và Hoa Kỳ về khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp cũng đưa ra yêu cầu của Việt Nam về việc sửa đổi ECS để đảm bảo tất cả các cá nhân và doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng đều được phân loại.
Do đó, theo các chuyên gia, việc phân loại doanh nghiệp chế biến xuất khẩu gỗ (ECS) cần làm triệt để, theo hướng:
- Cục Kiểm lâm cần xây dựng hệ thống kỹ thuật số để doanh nghiệp tự khai báo trực tuyến và tự động hóa một phần việc phân loại của Chi cục Kiểm lâm tỉnh.
- Cục Kiểm lâm cần hướng dẫn cụ thể, tập huấn theo hình thức “hướng dẫn thực hành” cho lực lượng kiểm lâm về quy trình, phương pháp thẩm định, kiểm tra thông tin doanh nghiệp kê khai.
- ECS nên được mở rộng cho những đơn vị tham gia chính theo kế hoạch của Chính phủ. Do nguồn lực hạn chế, vì vậy trong giai đoạn tới có thể ưu tiên phân loại doanh nghiệp là doanh nghiệp nhập khẩu gỗ, doanh nghiệp chế biến trực tiếp cung cấp cho đơn vị xuất khẩu, và các đơn vị xuất khẩu vì vai trò kết nối quan trọng của họ trong chuỗi giá trị.
Hệ thống phân loại doanh nghiệp (ECS) không phải là phép màu, nhưng chắc chắn là một công cụ hữu ích giúp những đối tác nhập khẩu lớn của Việt Nam tin tưởng hơn vào sự tuân thủ và cam kết của doanh nghiệp Việt Nam đối với chuỗi giá trị sạch, mở đường cho xuất khẩu gỗ thẳng tiến vào các thị trường có dung lượng và nhu cầu cao.
Nhận xét
Đăng nhận xét