Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lo ‘ngủ đông’ vì hết đơn hàng

 

Không nhận được đơn hàng mới nên nhiều doanh nghiệp gỗ, dệt may, da giày… đang rơi vào tình cảnh đói đơn hàng, thậm chí có những mặt hàng như gỗ ghép thanh có thể phải bán cả nhà máy hoặc “ngủ đông” chờ thị trường phục hồi. 

Năm 2022, ngành da giày dự kiến kim ngạch xuất khẩu đạt 23-25 tỷ USDCơn ‘bĩ cực’ của doanh nghiệp xuất khẩu da giàyDự báo xuất khẩu cao su quý IV gặp khó vì đồng USD tăng giá

Khảo sát cho thấy nhiều cơ sở, chế biến gỗ nguyên liệu rừng trồng và sản xuất gỗ ghép thanh tại tỉnh Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Đồng Nai… đang ở trong tình cảnh đóng cửa. Thiếu vắng đơn hàng trong nước và xuất khẩu, hàng tồn đầy kho, khiến mặt hàng gỗ ghép thanh đang trong tình trạng “ngủ đông”.

Tồn kho lớn, nguy cơ phải đóng cửa

Tại Công ty TNHH sản xuất, xuất nhập khẩu Lâm sản Hải Oanh (ở thôn Yên Thái, xã Tế Lợi, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa), những chồng gỗ ghép thanh nối nhau san sát từ ngoài đường vào trong nhà xưởng. Ông Đỗ Văn Hải, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất, xuất nhập khẩu Lâm sản Hải Oanh - cho biết, doanh nghiệp (DN) có 2 hợp phần là gỗ ghép thanh và dăm gỗ. Tuy nhiên, bắt đầu từ quý I/2022, doanh nghiệp không bán được gỗ ghép thanh nữa.

Nhiều nhà máy gỗ nguyên liệu đang lo phải đóng cửa vì thiếu đơn hàng.

Lý giải nguyên nhân về tình trạng này, ông Đỗ Văn Hải cho hay, DN sản xuất và bán cho công ty thương mại trong TP.HCM, Bình Dương. Tại đây, họ có các nhà máy sản xuất chế biến sâu về tủ quần áo, đồ gỗ xuất khẩu sang thị trường Mỹ, EU. Lạm phát cao, kinh tế suy thoái khiến phần đông người dân tại các quốc gia này ưu tiên vào tiêu dùng lương thực, thực phẩm và có xu hướng giảm chi tiêu vào những mặt hàng xa xỉ. Đồ gỗ được coi là mặt hàng không thiết yếu, nên rất khó tiêu thụ. Do không xuất khẩu sản phẩm được nữa, các nhà máy chế biến đồ gỗ ngừng mua gỗ nguyên liệu.

"Hiện tại, DN Hải Oanh đang tồn khoảng 1.400 m3 gỗ ghép thanh tương đương với đọng vốn khoảng 20 tỷ đồng. DN đang gặp phải sức ép rất lớn. Hàng hóa không bán được, vẫn phải trả lãi vay và nhiều khoản chi phí khác. Công ty cũng đã phải cắt giảm lao động 80% từ thời điểm hết quý I/2022", ông Hải cho biết.

Tương tự, tại Công ty TNHH Mộc Quyết Thắng (ở khu phố 8, phường Long Bình, thành phố Biên Hòa), mặt hàng gỗ ghép thanh cũng đang chất đầy kho. Bà Nguyễn Hoàng Lý, Giám đốc Công ty cho hay, sự ảm đạm thị trường ván ghép thanh đã diễn ra gần 1 năm nay.

“Tình trạng “rớt” đơn hàng, giảm sút sản lượng cũng đã diễn ra 8 tháng nay, bởi đầu ra của gỗ ghép thanh là làm hàng bàn ghế tủ giường, xuất đi Mỹ, EU. Kinh tế suy thoái tại các thị trường này khiến “tắc” đầu ra của gỗ ghép thanh, đơn hàng không có để xuất khẩu”, bà Lý cho hay.

Với ngành dệt may, dù kết quả 9 tháng đạt được khá tích cực, song các DN dự báo tình hình quý IV sẽ nhiều khó khăn. Theo ông Cao Hữu Hiếu, Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), trong quý IV/2022, bối cảnh kinh tế Việt Nam và thế giới vẫn còn nhiều khó khăn. Nhu cầu sợi vẫn ở mức thấp, đến tháng 10, các DN mới chỉ có đơn hàng đạt khoảng 50-70% năng lực, trong khi tháng 11 và tháng 12 chưa có đơn hàng.

Thị trường sợi dự kiến cũng tiếp tục khó khăn, cầu chưa có dấu hiệu cải thiện. Ngành may cũng dự báo sẽ khó khăn hơn do thời điểm cuối vụ hàng phục vụ mùa Đông, chuẩn bị hàng cho mùa Xuân. Đơn hàng của hầu hết các đơn vị may cho tháng 11, 12 thiếu khoảng 35 - 50% năng lực, hoặc có đơn hàng nhưng cạnh tranh gay gắt về giá…

Cơ hội vẫn có

Theo dự báo trong thời gian còn lại của năm 2022, các ngành hàng xuất khẩu chủ lực tiếp tục phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức: lạm phát gia tăng ở nhiều khu vực, nguy cơ suy thoái kinh tế có nhiều bất định, nhất là tại EU, Mỹ và Trung Quốc là những thị trường xuất khẩu lớn, quan trọng với Việt Nam.

Theo nhận định của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, những bất định gia tăng liên quan đến nền kinh tế toàn cầu đang chững lại, lạm phát trong nước gia tăng, điều kiện huy động tài chính toàn cầu bị thắt chặt. Trong điều kiện nền kinh tế chưa phục hồi đầy đủ và tăng trưởng ở những thị trường xuất khẩu chủ lực dự kiến sẽ chậm lại, DN cần chủ động các biện pháp ứng phó với sự biến động của thị trường thông qua việc thường xuyên theo dõi cập nhật thông tin thị trường, điều chỉnh kế hoạch xuất nhập khẩu nhằm tận dụng các cơ hội thị trường mới và tránh được các rủi ro, đặc biệt là các ảnh hưởng tác động từ sự điều chỉnh chính sách tài khóa, tiền tệ của các nước.

Số liệu cập nhật về nền kinh tế do Khối nghiên cứu của HSBC tổng hợp cũng cho thấy tình hình xuất khẩu quý IV của Việt Nam khởi đầu với mức tăng trưởng chỉ 4,5% so với cùng kỳ năm 2021 trong tháng 10. Nhu cầu hàng điện tử tiêu dùng hạ nhiệt trong khi ngành dệt may, da giày và máy móc vốn đang có đà mạnh mẽ trong quý III đã bắt đầu có dấu hiệu chững lại.

Khối nghiên cứu HSBC nhận định mặc dù mùa mua sắm cuối năm đang đến gần, nhu cầu đặt hàng điện tử và may mặc đang suy yếu khi những thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam ở phương Tây đang phải đối mặt với tình hình lạm phát cao, tồn kho lớn. Kết quả khảo sát chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) cho thấy dù chuỗi cung ứng ghi nhận sự cải thiện, nhu cầu sụt giảm trên toàn cầu đang ảnh hưởng đến số đơn hàng mới.

Quay trở lại câu chuyện của ngành gỗ, ông Đỗ Văn Hải, Giám đốc Công ty Hải Oanh cho hay, nếu thị trường gỗ nguyên liệu “ấm” lên, thì phải mất 6 - 8 tháng sau mới giải quyết hết hàng tồn, khi đó hoạt động sản xuất mới khôi phục được về trạng thái bình thường như trước đây. Nhưng nếu tình trạng ngành sản xuất đồ gỗ “đóng băng” kéo dài, nguy cơ công ty không cầm cự được. Hiện tại ở Thanh Hóa đã có một số nhà máy chuyên sản xuất gỗ ghép thanh lâm vào tình thế phá sản phải rao bán nhà máy.

Trước tình hình trên, Thương vụ Việt Nam tại Mỹ khuyến nghị, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan chỉ đạo hệ thống Thương vụ tiếp tục nắm bắt thông tin về tình hình, biến động về chính trị, chính sách trên địa bàn có tác động trực tiếp đến quan hệ kinh tế - thương mại Việt - Mỹ, từ đó đưa ra cảnh báo và phản ứng kịp thời, bảo đảm quyền lợi của đất nước, của DN trong hội nhập kinh tế. Đồng thời, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cần tiếp tục khuyến cáo các DN ngành gỗ đảm bảo tuân thủ nghiêm các quy định của thị trường Mỹ, đặc biệt về nguồn gốc xuất xứ, tính hợp pháp của nguyên liệu.

Còn theo Thương vụ Việt Nam tại Séc, mặc dù lạm phát của quốc gia này đang ở mức 12,7%, nhưng một số DN vẫn đang tìm kiếm đối tác cung cấp quần áo thể thao, phụ kiện. Các DN Việt Nam có thể liên kết với Thương vụ để kết nối.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, tình trạng đồng Yên bị mất giá kỷ lục so với đồng USD trong vòng nửa đầu năm 2022 và giá dầu thế giới biến động tăng khiến chi phí nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, chi phí sản xuất, chi phí logistics tại Nhật tăng cao, đẩy giá cả hàng hóa thiết yếu tăng lên từng ngày, tạo ra áp lực cho chi tiêu của các hộ gia đình.

Nhìn chung, tình hình chi phí nhập khẩu sản phẩm từ nước ngoài vào Nhật Bản tăng lên sẽ gây ra khó khăn chung cho các nước có sản phẩm xuất khẩu sang Nhật Bản, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm với thách thức là những cơ hội, khi mà hàng nông sản hoa quả việt Nam nếu như đảm bảo được chất lượng tương đương cùng với giá bán thấp hơn thì sẽ có khả năng thay thế cho nông sản của các nước hoặc phần nào là sản phẩm nội địa.

Thế nhưng, các DN xuất khẩu của Việt Nam khi kinh doanh với đối tác Nhật Bản không nên chỉ dừng ở việc mua đứt – bán đoạn mà còn nên tiếp tục theo dõi, kiểm soát xem sản phẩm của mình được thị trường đón nhận thế nào, khách hàng phản hồi ra sao nhằm tránh những rủi ro không đáng có. Ví dụ như sản phẩm thực phẩm Việt gần hết hạn sử dụng nhưng vẫn được nhà nhập khẩu bán tại thị trường Nhật… gây ấn tượng không tốt với người tiêu dùng…), từ đó đảm bảo được uy tín thương hiệu sản phẩm của mình.

Ông Vũ Bá Phú Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) Trong thời gian còn lại của năm 2022, các ngành hàng xuất khẩu chủ lực tiếp tục phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức; lạm phát gia tăng ở nhiều khu vực thị trường, nguy cơ suy thoái kinh tế có nhiều bất định, nhất là tại EU, Mỹ và Trung Quốc là những thị trường xuất khẩu lớn, quan trọng với Việt Nam. Hơn nữa, trong điều kiện nền kinh tế chưa phục hồi đầy đủ và tăng trưởng ở những thị trường xuất khẩu chủ lực dự kiến sẽ chậm lại, cần chủ động các biện pháp ứng phó với sự biến động của thị trường thông qua việc thường xuyên theo dõi cập nhật thông tin thị trường, điều chỉnh kế hoạch xuất nhập khẩu nhằm tận dụng các cơ hội thị trường mới và hạn chế rủi ro. Ông Thân Đức Việt Tổng Giám đốc Tổng CTCP May 10 Đã xuất hiện tình trạng suy giảm đơn hàng cho 2 tháng còn lại của năm 2022, thậm chí cả nửa đầu 2023. Giải pháp của DN trong bối cảnh các đơn hàng lớn gặp khó là tập trung vào khả năng thích ứng sản xuất đối với các đơn hàng nhỏ nhưng giá trị cao và đòi hỏi kết cấu phức tạp, không dễ để nhiều nhà cung cấp có thể làm được. Bà Phan Thị Thanh Xuân Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam Hiện, các DN thành viên đang đối diện với rất nhiều khó khăn, tỷ lệ tồn kho lên tới khoảng 40%, các đơn hàng mới từ tháng 8/2022 đến quý I/2023 cũng ít đi. EU và Mỹ là những thị trường xuất khẩu chủ lực của da giày Việt Nam đang có xu hướng giảm sút về nhu cầu tiêu dùng, chắc chắn sẽ ảnh hưởng sức mua trong những tháng cuối năm.

Nhật Linh