Chuyển đến nội dung chính

Giải phóng nguồn lực đất đai cho đồng bào DTTS: Tài nguyên đất rừng bị xâm hại (Bài 2)

 

Cùng với hoạt động kinh doanh kém hiệu quả, thì việc thực hiện nhiệm vụ quản lý tài nguyên đất đai, nhất là rừng và đất rừng ở các nông, lâm trường quốc doanh (NLTQD) rất lỏng lẻo. Điều này khiến tài nguyên bị xâm hại, tình trạng tranh chấp đất đai có nguồn gốc từ các NLTQD đến nay vẫn chưa “hạ nhiệt”.

Tài nguyên đất bị xâm hại kéo theo hệ lụy mất rừng, nhất là diện tích rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ. (Trong ảnh: Chi cục Kiểm lâm Quảng Trị kiểm tra diện tích rừng tự nhiên tái sinh bị chặt hạ trái phép tại tiểu khu 771, xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ, do Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đường 9 quản lý - Ảnh: ĐN)
Tài nguyên đất bị xâm hại kéo theo hệ lụy mất rừng, nhất là diện tích rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ. (Trong ảnh: Chi cục Kiểm lâm Quảng Trị kiểm tra diện tích rừng tự nhiên tái sinh bị chặt hạ trái phép tại tiểu khu 771, xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ, do Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đường 9 quản lý - Ảnh: ĐN)

Tranh chấp đất kéo dài

Đăk Nông là tỉnh được thành lập ngày 1/1/2004, trên cơ sở tách 6 huyện phía Nam của tỉnh Đăk Lăk. Như vậy, khi vừa thành lập, tỉnh Đăk Nông đã bắt tay vào thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 16/6/2003 của Bộ Chính trị khóa IX về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh (NLTQD).

Theo văn bản số 2365/TB-TTCP ngày 31/12/2019 của Thanh tra Chính phủ thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong công tác quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp (NLN) trên địa bàn Đăk Nông, tại thời điểm năm 2007, toàn tỉnh có 17 công ty NLN - tiền thân là các NLTQD đã được sắp xếp lại. Tổng diện tích đất do 17 công ty NLN này quản lý là hơn 310,8 nghìn ha.

Do buông lỏng quản lý nên diện tích đất rừng giao cho các công ty NLN trên địa bàn tỉnh Đăk Nông liên tục bị xâm chiếm; thậm chí có đơn vị để mất hơn ½ diện tích được giao quản lý, bảo vệ và sử dụng. Kết luận của Thanh tra Chính phủ đã chỉ đích danh, tính đến tháng 5/2018, Công ty TNHH MTV cao su Phú Riềng được giao hơn 8.261 ha nhưng đã để hơn 4.806 ha bị xâm chiếm (tỷ lệ 58,16%); Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đức Hòa được giao hơn 10.338 ha, nhưng “bỏ rơi” gần 5.384 ha (tỷ lệ 52,07%); Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đăk Mang (nay là Ban Quản lý rừng phòng hộ Đăk Mang) làm mất gần 2.347 ha trong tổng số hơn 6.567 ha được giao quản lý (tỷ lệ 35,7%);…

Do buông lỏng quản lý nên diện tích đất rừng giao cho nhiều công ty NLN liên tục bị xâm chiếm. (Trong ảnh: Hiện trường vụ khai thác gỗ hương trái phép tại Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Krông Pa, tỉnh Gia Lai - Ảnh: công an tỉnh Gia Lai)
Do buông lỏng quản lý nên diện tích đất rừng giao cho nhiều công ty NLN liên tục bị xâm chiếm. (Trong ảnh: Hiện trường vụ khai thác gỗ hương trái phép tại Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Krông Pa, tỉnh Gia Lai - Ảnh: công an tỉnh Gia Lai)

Sau khi Thanh tra Chính phủ có văn bản số 2365/TB-TTCP ngày 31/12/2019, tài nguyên đất rừng trên địa bàn tỉnh Đăk Nông do các công ty NLN quản lý, tiếp tục bị xâm hại. Thông tin được đưa ra tại cuộc làm việc của Ban Chỉ đạo giải quyết các vấn đề tồn tại trong lĩnh vực lâm nghiệp, quản lý đất lâm nghiệp tỉnh Đăk Nông ngày 11/8/2022 cho thấy, hiện toàn tỉnh có trên 16.600 ha đất do các công ty lâm nghiệp Nhà nước, ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và chủ rừng khác quản lý đang bị lấn chiếm.

Hệ lụy của việc buôn lỏng quản lý không chỉ làm tài nguyên đất bị xâm chiếm, mà còn khiến tình trạng tranh chấp đất kéo dài, làm mất an ninh trật tự tại địa phương. Chỉ tính tại tiểu khu 1522, thuộc địa giới hành chính xã Quảng Trực (huyện Tuy Đức), do Công ty TMHH MTV lâm nghiệp Nam Tây Nguyên quản lý, trong tháng 8/2022 đã xảy ra nhiều vụ xô xát giữa một số đối tượng lấn chiếm đất rừng và lực lượng bảo vệ rừng. Đỉnh điểm nhất là vào ngày 4/8/2022, một cán bộ quản lý bảo vệ rừng của Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Nam Tây Nguyên bị một đối tượng chém vào cánh tay, phải nhập viện cấp cứu.

Không chỉ xảy ra tranh chấp giữa người dân với các công ty NLN mà còn diễn biến rất căng thẳng giữa người dân với người dân. Đơn cử tại tiểu khu 1525, thuộc xã Đắk Ngo (huyện Tuy Đức), trước do Công ty Lâm nghiệp Quảng Tín quản lý, thường xuyên xảy ra các vụ phá hoại cây trồng lẫn nhau. Điển hình là tối ngày 27/2/2022, rẫy cà phê và điều của gia đình chị Vàng Thị Xua (trú bon Điêng Đu, xã Đăk Ngo) bị kẻ xấu phun thuốc diệt cỏ thiệt hại toàn bộ.

Cùng với tình trạng bị phá hoại vườn cây, nhiều người còn bị kẻ xấu hành hung khi ở lại trong rẫy một mình. Như trường hợp của ông Lộ Văn Phải có đất canh tác tại tiểu khu 1525; trong quá trình canh tác ở lại rẫy, ông Phải đã nhiều lần bị các đối tượng lạ mặt tới đe dọa, hành hung, đốt chòi rẫy.

Tây Nguyên là khu vực có diện tích đất NLT bị lấn chiếm rất lớn. (Trong ảnh: Đất NLN ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông, do Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Quảng Sơn quản lý, bảo vệ bị xâm chiếm)
Tây Nguyên là khu vực có diện tích đất NLT bị lấn chiếm rất lớn. (Trong ảnh: Đất NLN ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông, do Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Quảng Sơn quản lý, bảo vệ bị xâm chiếm)

“Bỏ rơi” đất là mất rừng

Không chỉ ở Đăk Nông mà tài nguyên đất có nguồn gốc do các NLTQD quản lý, bảo vệ bị xâm hại diễn ra ở tất cá các địa phương trên cả nước. Theo Báo cáo số 958/BC-UBTVQH13 ngày 16/10/2015 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) khóa XIII, tại thời điểm năm 2004, có 39/53 tỉnh, thành phố có các NLT bị lấn chiếm đất đai, với diện tích 297.678ha (đất NT là 33.309 ha, đất LT là 264.369 ha). Đồng thời, tại 24/53 tỉnh, thành phố có tranh chấp đất đai ở các NLT, với diện tích 61.038 ha (đất NT 2.238 ha, đất LT 58.800 ha)

Đến năm 2015, theo Báo cáo số 958/BC-UBTVQH13, cả nước có 54 công ty NLN, ban quản lý rừng đang vi phạm chính sách đất đai; trong đó diện tích có tranh chấp 18.315 ha; 76 đơn vị xảy ra tình trạng lấn chiếm, với diện tích 59.668 ha. Trong báo cáo này, UBTVQH khóa XIII cũng nhận định, qua giám sát cho thấy diện tích bị lấn chiếm, tranh chấp ở các địa phương lớn hơn rất nhiều.

Giai đoạn 2010 – 2020, khu vực Tây Nguyên mất hơn 300.000 ha rừng, tốc độ mất rừng tự nhiên bình quân vào khoảng 46.000 ha/năm. (Trong ảnh: Diện tích rừng bị mất ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông)
Giai đoạn 2010 – 2020, khu vực Tây Nguyên mất hơn 300.000 ha rừng, tốc độ mất rừng tự nhiên bình quân vào khoảng 46.000 ha/năm. (Trong ảnh: Diện tích rừng bị mất ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông)

Tài nguyên đất có nguồn gốc từ các NLTQD tiếp tục bị xâm hại sau thời điểm UBTVQH khóa XIII tiến hành giám sát. Thông tin tại Hội nghị triển khai Đề án tăng cường quản lý đối với đất đai có nguồn gốc từ các NLTQD do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức ngày 25/12/2021 cho thấy, tổng diện tích đất có nguồn gốc từ các NLTQD bị lấn chiếm, đang có tranh chấp là 158.009 ha – tăng gấp đôi so với thời điểm năm 2015.

Tại thời điểm năm 2004, theo Báo cáo số 958/BC-UBTVQH13 ngày 16/10/2015 của UBTVQH khóa XIII, bình quân mỗi nông trường (công ty nông nghiệp) quản lý 2.040 ha diện tích tự nhiên, với 1.561 ha đất sản xuất nông nghiệp; bình quân mỗi lâm trường (công ty lâm nghiệp) quản lý 15.059 ha đất tự nhiên, với 12.902 ha đất lâm nghiệp.

Tài nguyên đất bị xâm hại kéo theo hệ lụy mất rừng, nhất là diện tích rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong vòng 10 năm từ năm 2010 đến năm 2020, diện tích rừng trên cả nước đã bị mất khoảng 500.000 ha. Tại khu vực Tây Nguyên trong giai đoạn này, rừng đã bị mất hơn 300.000 ha; tốc độ mất rừng tự nhiên bình quân vào khoảng 46.000 ha/năm.

Riêng tỉnh Đăk Nông, từ năm 2003 đến năm 2020 đã để mất hàng chục nghìn ha rừng. Diện tích rừng bị mất nhiều nhất trong giai đoạn 2003 – 2010 và giản dần trong các giai đoạn tiếp theo (giai đoạn 2011 -2015 mất 3.868,3ha, giai đoạn 2016 – 2020 mất 729 ha). Chỉ tính diện tích rừng giao cho Viện Khoa học lâm nghiệp Nam Trung bộ và Tây nguyên quản lý, sử dụng, giai đoạn 2003 – 2020 đã bị mất hơn 2.000ha; trong đó giai đoạn từ năm 2003 đến tháng 1/2015 để mất hơn 1.800ha; từ tháng 2/2015 đến tháng 12/2020 để mất hơn 230ha.

Các công ty lâm nghiệp ở Đăk Nông là những chủ rừng để mất nhiều diện tích rừng. Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, từ năm 2004 đến tháng 1/2018, có 7/14 Công ty lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh này làm mất hơn 8.520 ha rừng; trong đó có hơn 420 ha rừng phòng hộ, hơn 7.921 ha rừng tự nhiên sản xuất,…

Một số hộ dân ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông chia sẻ với phóng viên về tình trạng bị các đối tượng đe dọa khi xảy ra tranh chấp đất rừng
Một số hộ dân ở xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông chia sẻ với phóng viên về tình trạng bị các đối tượng đe dọa khi xảy ra tranh chấp đất rừng

Mất rừng là có thực, nhưng còn tài nguyên đất? Thực tế, diện tích đất được giao cho các công ty NLN vẫn còn đó, chỉ là chuyển quyền sử dụng cho các cá nhân, tổ chức khác.

Đúng như ông Huỳnh Ngọc Sơn, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội (khóa XIII) đã nhận định tại phiên thảo luận về Báo cáo Kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh giai đoạn 2004 - 2014, sáng 22/9/2015. 7 năm trước, ông Sơn đã nói: “Đoàn giám sát tính kỹ xem, mất đất rất nhiều vì nhiều diện tích thuộc tư nhân, sổ đỏ hết rồi, không còn của chung nữa”.

Việc buông lỏng quản lý tài nguyên đất có nguồn gốc từ các NLTQD đã dẫn đến tình trạng nguồn lực đất đai bị bỏ không cũng như những sai phạm trong quản lý đất đai. Trong khi hàng trăm nghìn hộ đồng bào DTTS sinh sống trên các lâm phần lại không có đất sản xuất, chính sách hỗ trợ đất sản xuất cho đồng bào DTTS được triển khai liên tục, kéo dài từ năm 2004 đến nay vẫn chưa thể “về đích”.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong số báo tiếp theo.

Nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Một số thông tin về gỗ Kim Tơ Nam Mộc hay Nam Mộc Tơ Vàng từ Trung Quốc

XEM:  https://phongthuygo.com/mot-so-thong-tin-ve-go-kim-to-nam-moc-hay-nam-moc-to-vang-tu-trung-quoc/ Kim Tơ Nam Mộc (Nam Mộc Tơ Vàng), là loại gỗ quý đặc biệt chỉ có ở TQ, vân gỗ tựa như sợi tơ màu vàng, cây gỗ phân bố ở Tứ Xuyên và một số vùng thuộc phía Nam sông Trường Giang, do vậy có tên gọi Kim Tơ Nam Mộc. Kim Tơ Nam Mộc có mùi thơm, vân thẳng và chặt, khó biến hình và nứt, là một nguyên liệu quý dành cho xây dựng và đồ nội thất cao cấp. Trong lịch sử, nó chuyên được dùng cho cung điện hoàng gia, xây dựng chùa, và làm các đồ nội thất cao cấp. Nó khác với các loại Nam Mộc thông thường ở chỗ vân gỗ chiếu dưới ánh nắng hiện lên như những sợi tơ vàng óng ánh, lấp lánh và có mùi hương thanh nhã thoang thoảng. GIÁ TRỊ KINH TẾ VÀ PHONG THỦY CỦA KIM TƠ NAM MỘC Kim Tơ Nam Mộc được phân thành nhiều đẳng cấp thường căn cứ theo tuổi của cây gỗ, tuổi càng cao thì gỗ càng quý. Cao cấp nhất là Kim Tơ Nam Mộc Âm Trầm ngàn năm. Loại này là phát sinh biến dị tự nhiên từ hai ngàn năm

Tìm hiểu chi tiết về gỗ cây măn hay cây găng bầu

Gỗ măn ( hay còn gọi là gỗ găng bầu) là loại gỗ quý hiếm , đang và sắp bị tuyệt chủng tại các khu rừng núi đá khắp các tỉnh miền núi miền bắc nước ta. Cũng giống bao loài gỗ quý hiếm khác sống dọc trên các dãy núi đá vôi tại các khu rừng nhiệt đới miền bắc nước ta , thời xa sưa có rất nhiều loại gỗ quý hiếm khác, như đinh , lim, nghiến , sến, táu, gụ, kháo đá , lát đá , trong đó còn có cả 1 số loại gỗ có mùi thơm và lên tuyết ; như hoàng đàn , ngọc am, gù hương . dã hương , bách xanh ..vvv…. XEM:  https://phongthuygo.com/tim-hieu-chi-tiet-ve-go-cay-man/ Gỗ măn  là 1 loài gỗ sống trên các vách núi đá vôi hiểm trở , thân cây có mầu hơi đen bạc, cây thường mọc rất cao từ 5-20m , lá to và mỏng có lông tơ , vẫn như các loại cây khác thường thân cây được cấu tạo gồm 3 lớp : lớp vỏ, lớp giác và lớp lõi , lớp lõi non bên ngoài có vân càng vào trong tâm lõi vân càng già và đẹp , thường cứ 1 năm sẽ có 1 lớp vân , nên khi thợ cắt cây biết được độ tuổi của cây, nhưng điều đặc biệt là từ kh

Tìm hiểu chi tiết về gỗ cây kháo, nu kháo tự nhiên và giá trị trong nội thất

XEM:  https://phongthuygo.com/tim-hieu-chi-tiet-ve-go-cay-khao-nu-khao-tu-nhien-va-gia-tri-trong-noi-that/ GỖ KHÁO VÀNG THUỘC NHÓM MẤY, LÀ LOẠI GỖ NHƯ THẾ NÀO? Tại Việt Nam chúng ta, gỗ được phân loại thành 8 nhóm đánh số thứ tự bằng chữ số la mã từ I đến VIII. Cách phân loại này dựa trên các tiêu chí như đặc điểm, tính chất tự nhiên, khả năng gia công, mục đích sử dụng và giá trị kinh tế … Cao nhất là nhóm I và thấp nhất là nhóm VIII. Gỗ kháo thuộc nhóm gỗ số VI, đây là loại gỗ phổ biến ở Việt Nam, nó có những đặc điểm như nhẹ, dễ chế biến, khả năng chịu lực ở mức độ trung bình. Khi quyết định dùng gỗ để làm nội thất thì chúng ta rất cần tìm hiểu gỗ thuộc nhóm mấy, có những tính chất như thế nào, giá thành ra sao để đảm bảo lựa chọn được loại gỗ ưng ý nhất, phù hợp nhất với yêu cầu và mục đích của mình. Có 2 loại gỗ nu kháo: Gỗ nu kháo đỏ Gỗ nu kháo vàng Gỗ kháo có tên khoa học là Machinus Bonii Lecomte, đây là loại gỗ xuất hiện rất phổ biến ở nước ta và các quốc gia l

Gỗ xá xị dùng trong phong thủy – Cách giữ mùi thơm lâu dài – hướng dẫn nhận biết

GỖ XÁ XỊ LÀ GÌ? Gỗ xá xị hay còn được gọi là gỗ gù hương, thuộc hàng gỗ cao cấp, đắt tiền thường được dân chơi gỗ tại Việt Nam săn tìm. Gỗ xá xị thường được sử dụng trong vật phong thủy giúp cho môi trường xung quanh thêm sang trọng và đẳng cấp. XEM:  https://phongthuygo.com/go-xa-xi-dung-trong-phong-thuy-cach-giu-mui-thom-lau-dai-huong-dan-nhan-biet/ Gỗ xá xị là loại cây sinh sống trong rừng sâu, có màu đỏ thẫm, đường vân gỗ tự nhiên uốn lượn xoáy sâu vào phần lõi tạo ra những đường xoắn ốc kỳ diệu. Hình dạng những khối gỗ cũng rất đa dạng nên ứng dụng được nhiều sản phẩm có giá trị cao. Gỗ xa xị đỏ đặc biệt hơn những loại gỗ khác bởi màu đỏ tươi cảm giác mang lại sự may mắn. Đây là lý do tại sao người ta lựa chọn loại gỗ này cho những sản phẩm tượng phong thủy đắt tiền. Tinh dầu gỗ xá xị còn giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của con người, tinh thần sảng khoái, minh mẫn. Một số nơi sử dụng gỗ xá xị như một bài thuốc dân gian chữa bện phong hàn, bệnh tiêu hóa ở trẻ nhỏ, c

Tìm hiểu chi tiết về gỗ Trắc và ý nghĩa trong đời sống, phong thủy

GỖ TRẮC Gỗ trắc hay còn được gọi với cái tên khá Nam Bộ là gỗ Cẩm Lai, nó được coi là cây gỗ đặc trưng của vùng Đông Nam Á. Gỗ trắc sinh trưởng và phát triển tương đối chậm nên sản lượng gỗ không nhiều vì thế mà giá thành cũng khá cao không phải ai cũng sở hữu được. Cây gỗ trắc khá lớn, cây trưởng thành tới kỳ thu hoạch thường cao trung bình 25m. Thân cây to và chắc chắn với đường kính lên tới 1m. Là loại cây cổ thụ lâu năm nhưng vỏ cây gỗ trắc lại không bị sần sùi hay tróc vẩy mà ngược lại rất nhẵn và có màu nâu xám. Gỗ trắc ưa sáng nên những tán lá nhanh chóng vươn lên hứng nắng mặt trời, lá có màu xanh rêu nhạt. Họ nhà gỗ trắc không sinh sống thành một khu vực chung mà sống rải rác cách nhau một khoảng khá xa. Độ cao mà cây sinh sống không quá 500m, thích hợp với những vùng đồi núi Việt Nam. XEM:  https://phongthuygo.com/tim-hieu-chi-tiet-ve-go-trac-va-y-nghia-trong-doi-song-phong-thuy/ Gỗ trắc là cây gỗ thuốc nhóm I trong nhóm gỗ quý của Việt Nam, phân bố chủ yếu ở vùng Đ

Tìm hiểu về Gỗ trinh nam Trung Quốc – giá trị kinh tế cao

Cây Trinh nam (danh pháp khoa học: Phoebe zhennan; Trung văn gọi là nam mộc (楠木), nam thụ (楠樹/楠树), trinh nam (楨楠/桢楠)) là một loài thực vật thuộc họ Lauraceae. Đây là loài đặc hữu của Trung Quốc. Chúng hiện đang bị đe dọa mất môi trường sống. Nó được văn bản của phía Trung Quốc (văn bản tôi đang sử dụng là bia đá dựng vào những năm đầu thế kỉ 17) ghi là chữ Nam 楠. Chữ này có hai bộ phận: bộ mộc 木 chỉ cây, chữ nam 南 có ý chỉ là đến từ phương nam hay mọc ở phương nam. Phương nam ở đây là chỉ cả miền nam Trung Quốc ngày nay, nước Việt Nam, vùng Đông Nam Á rộng lớn. XEM:  https://phongthuygo.com/tim-hieu-ve-go-trinh-nam/ Sách Bản thảo cương mục cũng ghi nhận nó là cây của phương nam. Đây là loại cây cho gỗ chắc, thớ mịn, rất tuyệt cho các kiến trúc gỗ như đình, chùa, và dinh thự, vì kị mối mọt. Gỗ của cây trinh nam vốn rất đắt đỏ, chỉ có các hoàng đế Trung Hoa mới có khả năng sở hữu. Theo sử sách, gỗ trinh nam từng được dùng để xây dựng Tử Cấm Thành và để làm ngai vàng, đồ nội