Các công ty gỗ Việt Nam chật vật với những cuộc điều tra của Mỹ

 

Một số công ty gỗ chật vật đối mặt với những trở ngại lớn khi xuất hiện các cuộc điều tra liên quan đến sự việc trốn tránh những biện pháp phòng vệ thương mại với sản phẩm gỗ dán cứng của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ.

Gỗ của Việt Nam bị điều tra tại thị trường Mỹ

Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) gần đây đã tiến hành các cuộc điều tra về vụ việc trốn tránh những biện pháp phòng vệ thương mại đối với mặt hàng gỗ dán cứng của Việt Nam. Động thái này nhằm mục đích đảm bảo các biện pháp phòng vệ thương mại vốn đang áp dụng với gỗ dán cứng từ nhà cung cấp Trung Quốc vẫn có hiệu lực theo đúng nghĩa. 

DOC đã đưa ra kết luận sơ bộ của vụ việc vào ngày 25/7/2022. Cụ thể, gỗ dán Trung Quốc đang bị áp dụng thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp. Và nếu sản phẩm gỗ dán của Việt Nam có phần lõi dùng nguyên liệu ván bóc nhập khẩu từ quốc gia tỷ dân này cũng sẽ bị áp dụng thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp tương tự này. Vào ngày 17/10/2022, Bộ Thương mại Mỹ DOC sẽ đưa ra phán quyết chính thức cuối cùng.

Theo nguồn tin được cung cấp, Mỹ đang thực thi thuế chống bán phá giá là 183,36% và thuế chống trợ cấp từ 22,98% đến 194,90% với dòng sản phẩm gỗ dán cứng từ thị trường Trung Quốc. 

Xuất khẩu gỗ của Việt Nam sang Mỹ gặp nhiều thách thức

Theo thông tin mà Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (Viforest) đưa ra, họ đang hợp tác với Cục Phòng vệ thương mại và Bộ Công thương để gửi đi những lời bình về kết luận sơ bộ tới DOC nhằm hỗ trợ cho các công ty gỗ. Ngoài ra, điều này cũng có ý nghĩa lớn trong việc hướng dẫn các công ty có liên quan về những quy định điều tra sắp tới của Bộ Thương mại Hoa Kỳ DOC.

Dựa theo quy định của DOC, các nhà xuất khẩu của Việt Nam và các nhà nhập khẩu của Mỹ đều được phép tham gia vào cơ chế tự xác nhận để được loại bỏ khỏi các biện pháp lẩn tránh. Tuy nhiên, cơ chế này lại không có tác dụng đối với các doanh nghiệp mà được Bộ Thương mại Mỹ DOC cho là không có đủ thông tin hoặc không cung cấp các thông tin chính xác theo yêu cầu được đưa ra trong giai đoạn tiến hành điều tra. 

Một số tính toán cho thấy trong quá trình điều tra, số lượng doanh nghiệp tham gia tự chứng nhận chiếm tới 80% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.

Theo nhận định của ông Nguyễn Trọng Hiếu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Kỹ nghệ gỗ Trường Thành (mã TTF) khi chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán, sản lượng xuất khẩu chung của ngành gỗ sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sự kiện này.

Tổng giám đốc TTF cho biết hiện tại có 27 công ty sản xuất tủ gỗ của Việt Nam phải đưa ra câu trả lời đối với bảng câu hỏi điều tra từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ. Sau đó, DOC sẽ đưa ra quyết định mở rộng cơ chế tự chứng nhận cho toàn bộ các công ty còn lại hay chỉ với những doanh nghiệp tham gia vào việc giải trình như đề xuất từ nguyên đơn (AKCA) gửi DOC, điều này cũng tuỳ theo quan điểm của DOC và kết quả nghiên cứu trả lời của 27 công ty nói trên.

Về kết luận sơ qua của DOC và văn bản yêu cầu tổ chức phiên điều trần đối với những nội dung bình luận phải được nộp tới DOC trong thời gian khoảng 1 tháng kể từ ngày có thông báo kết luận sơ bộ, các doanh nghiệp có liên quan sẽ được phép nộp bình luận dưới dạng hình thức văn bản. Thế nhưng, một số công ty hiện nay đang tỏ ra khá lúng túng và bối rối. Một số doanh nghiệp tỏ ra vô cùng chán nản vì thủ tục giải quyết rườm rà và có rất nhiều phức tạp.

“Các doanh nghiệp tỏ ra rất hoang mang. Họ như ngồi trên đống lửa trước sự việc Mỹ không chấp nhận bản giải thích của một số doanh nghiệp. Không ít công ty đứng trước bờ vực phá sản nếu bị áp dụng thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp của Mỹ”, theo lời của ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam (Viforest).

Đó sẽ là lời cảnh báo dành cho các công ty trong lĩnh vực gỗ nói chung đang chuẩn bị xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Mỹ. Tổng giám đốc TTF cho rằng toàn bộ các doanh nghiệp Việt Nam có xuất khẩu mặt hàng được DOC điền vào danh sách cân nhắc chịu thuế đều được cho là các bên có liên quan.

May mắn khi TTF không thuộc danh sách gồm 27 doanh nghiệp bị yêu cầu giải trình trực tiếp nhưng sẽ chủ động tiếp cận vòng ngoài bởi DOC. Những công ty này phải chuẩn bị đầy đủ thông tin và tận dụng sự ủng hộ để không bị rơi vào danh sách gặp những bất lợi cho dù diễn biến có xảy ra ở thời điểm kết luận như thế nào đi chăng nữa. 

Ông Hiếu cũng nhấn mạnh rằng: “Các doanh nghiệp gỗ cần phải chủ động thông qua các công ty về luật để gửi đi ý kiến, được tư vấn thêm về những bước đi ít rủi ro nhất, cũng như nhận được những câu trả lời cho câu hỏi liên quan. Đồng thời, cũng cần theo dõi sát sao diễn biến của sự việc và tham gia những hoạt động bình luận và điều trần của Hiệp hội. Thông qua đó, việc truy xuất xuất xứ sản phẩm và giải trình nhanh chóng, chính xác trở nên cần thiết, và điều này được hỗ trợ bởi việc trang bị hệ thống quản trị nội bộ. Cuộc điều tra của DOC sẽ rất kỹ lưỡng, từ quy trình sản xuất, thành phần của nguyên vật liệu đến các đợt xuất hàng, nhà cung cấp hay khách hàng từ 2-3 năm về trước. Các doanh nghiệp gỗ có thể đáp ứng những yêu cầu và tiêu chí của cuộc điều tra từ DOC một cách thuận lợi nhờ khả năng giải trình nhất quán và nhanh chóng”.

Hàng loạt khó khăn xung quanh

Chủ tịch Viforest, ông Đỗ Xuân Lập cho rằng ngành gỗ chưa bao giờ đối mặt với nhiều khó khăn đến như vậy. Một số doanh nghiệp buộc phải ngừng hoạt động tạm thời trong khi số khác hoạt động chỉ dưới 50% công suất của mình.

Vào năm ngoái, các biện pháp chống dịch đã ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu nhưng về cơ bản họ vẫn đảm bảo được công suất tích cực.

Trong khi đó, bước sang năm nay, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ lại đứng trước sự sụt giảm của nhu cầu tại các thị trường xuất khẩu quan trọng vì lý do lạm phát tăng cao kỷ lục, bất chấp nền kinh tế trong nước đã trở lại trạng thái như bình thường và những hoạt động sản xuất kinh doanh đều dần hồi phục. Và hiện tại, lĩnh vực xuất khẩu gỗ tiếp tục đối mặt với thách thức liên quan đến biện pháp phòng vệ thương mại từ Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất.

Chủ tịch Viforest đã đưa ra dự báo rằng ngành gỗ có thể gặp những rủi ro tăng trưởng trong năm nay và triển vọng mới có thể sáng sủa hơn khi lạm phát được kiểm soát, và đó là ít nhất tới quý 2/2023.

Tại TTF, công ty đã hoàn tất được ⅔ mục tiêu lợi nhuận nằm trong nửa đầu năm nay. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn hơn trong việc hoàn tất chặng đường còn lại. 

Không chỉ phải đối mặt với câu chuyển sức cầu giảm trên thị trường, các doanh nghiệp gỗ còn đứng trước vấn đề khó khăn là giá của nguyên liệu đầu vào tăng cao. Trong quý 3, Công ty cổ phần Chế biến gỗ Thuận An (mã GTA) đã đưa ra kế hoạch đạt tổng doanh thu ở mức 98,7 tỷ đồng, tuy nhiên lợi nhuận trước thuế đạt 3,6 tỷ đồng và chi phí hết tới 95,1 tỷ đồng. 

Biên lợi nhuận của công ty GTA trong quý 3 mỏng manh hơn vì chi phí tăng cao. Trước đó, công ty ghi nhận tổng doanh thu đạt hơn 569 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm và lợi nhuận sau thuế đạt mức 13,8 tỷ đồng. Theo đó, công ty đã hoàn tất lần lượt là 58,2% và 63,6% của kế hoạch năm.

Thị trường xuất khẩu từ nay đến cuối năm vẫn sẽ còn nhiều biến động, theo ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ông đưa ra khuyến nghị rằng các công ty phải chủ động trong việc bám sát những sự thay đổi một cách linh hoạt, đồng thời phải đa doanh hoá sản phẩm và thị trường của mình. Việc nỗ lực làm việc sát sao với các đối tác cũng rất quan trọng, trong đó có cung cấp dự báo cũng như tham gia giúp nhà cung cấp giảm giá thành trên thị trường. Nhờ đó, họ có thể mua các nguyên liệu đầu vào với giá thành tốt hơn, từ mã vật tư cho đến quy trình và sơ đồ tổ chức.