Doanh nghiệp gỗ lo "lép vế"

 

Khó khăn về nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu, chi phí logistics quá cao cộng vào giá thành khiến gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đang bị lép vế với nhiều đối thủ cạnh tranh trên thị trường.

>>>Phục hồi kinh tế: 67% doanh nghiệp gỗ hoạt động trên 70% công suất

Theo ông Bùi Chính Nghĩa, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) 11 tháng năm 2021 xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ đạt 14,27 tỷ USD, tăng 21% so với năm 2020. Ước giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ năm 2021 đạt 15,6 tỷ USD, tăng 18% so với năm 2020.

Năm 2021, xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ dự kiến đạt mức cao kỷ lục với 15,6 tỉ USD, tăng hơn 18% so với cùng kỳ năm trước bất chấp những khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.

Mục tiêu xuất khẩu 16,5 tỷ USD năm 2022

Trong đó, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 14,5 tỷ USD, tăng 17,2% so với năm 2020; xuất khẩu lâm sản ngoài gỗ đạt khoảng 1,1 tỷ USD, tăng 29,5%, gồm: sản phẩm từ mây, tre 841 triệu USD, tăng 38,1%; sản phẩm từ quế, hồi 265,4 triệu USD, tăng 8,1%.

Dự kiến trong năm 2021, xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ đạt mức cao kỷ lục với 15,6 tỉ USD, tăng hơn 18% so với cùng kỳ năm trước bất chấp những khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.

Đặc biệt, với năm 2022, mặc dù nhận định sẽ có nhiều thách thức, dịch COVID-19 có thể tiếp tục diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến sản xuất, xuất khẩu gỗ, toàn ngành vẫn đặt mục tiêu phấn đấu xuất khẩu đạt 16,5 tỉ USD.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp nhận định, dù tình hình khó khăn nhưng các doanh nghiệp đã có thêm rất nhiều kinh nghiệm chống dịch, có thể thích ứng, linh hoạt vừa sản xuất vừa chống dịch an toàn.

Cùng với đó, bên cạnh những khó khăn, năm 2022 ngành gỗ cũng có nhiều thuận lợi, khi khả năng chống chịu của doanh nghiệp tăng lên; xuất khẩu gỗ của Việt Nam được hưởng lợi từ các Hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); EU-Việt Nam (EVFTA); Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)… những ưu đãi về thuế quan, sẽ tạo cơ hội để các doanh nghiệp Việt cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

“Với những khó khăn và thuận lợi nêu trên, toàn ngành xây dựng mục tiêu phấn đấu đưa trị giá xuất khẩu đạt từ 16,5 tỉ USD trở lên, tăng 5,7% so với năm 2021. Trong đó, sản phẩm gỗ đạt 11,47 tỉ USD, tăng 5,7%; gỗ các loại: 3,84 tỉ USD, tăng 5,5 %; lâm sản ngoài gỗ: 1,19 tỉ USD, tăng 7,7%”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

>>>Phục hồi kinh tế: 67% doanh nghiệp gỗ hoạt động trên 70% công suất

>>>Nguy cơ phá sản, doanh nghiệp gỗ đề xuất mở rộng đối tượng giảm thuế thu nhập doanh nghiệp

"Lép vế" vì chi phí logistics

Tuy nhiên, để hiện thực được mục tiêu 16,5 tỷ USD năm 2022, nhiều đại diện doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp đều cho rằng còn nhiều khó khăn lớn cần vượt qua.

Trong đó, doanh nghiệp đặc biệt nhấn mạnh tình trạng thiếu tàu vận chuyển và chi phí nguyên liệu gia tăng. Theo các hiệp hội, chi phí vận tải tăng gấp 4 lần so với thời điểm trước khi dịch bệnh diễn ra. Một container hàng sang Mỹ hiện doanh nghiệp mất từ 20.000 - 30.000 USD, chi phí logistics tăng cao, thậm chí không tìm được kho tạm lưu hàng hóa.

Đại diện Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định phản ánh: “Chi phí quá cao cộng vào giá thành khiến gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đang bị lép vế cạnh tranh trên thị trường. Lợi thế của Việt Nam là giá nhân công rẻ, nhưng khi giá vận chuyển tăng thì lợi thế này không còn nữa”.

Chưa tự chủ được nguồn nguyên liệu cũng là lo lắng với các doanh nghiệp ngành gỗ.

Vị này ví dụ nếu so với nước sản xuất khác như Mexico thì giá nhân công họ cao hơn Việt Nam nhưng họ lại gần bên cạnh Mỹ nên chi phí vận chuyển thấp.

Doanh nghiệp cũng cho biết khó khăn về nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu. Theo đó, các nhà cung cấp cũng chưa báo giá cho năm 2022 mà vẫn còn xem xét do diễn biến thị trường khó lường. Nguồn nguyên liệu gỗ trong nước thì việc lưu thông cũng chưa thật sự thông suốt, giá xăng dầu tăng cao cũng tác động đến giá thành sản phẩm, vì vậy dự báo năm 2022 sẽ còn rất khó khăn.

Vấn đề chuyển đổi số để gia tăng lợi thế cạnh tranh và khắc phục những điểm yếu hiện nay cũng đã được doanh nghiệp đặt ra. Nói như Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), đánh giá: Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đòi hỏi ngành gỗ phải tìm hướng đi mới trong đó có chuyển đổi số. Tuy nhiên, đến nay chuyển đổi số ngành gỗ chưa tích cực, các doanh nghiệp vẫn còn dè dặt triển khai mặc dù đa số đều nhận thức được là cần phải chuyển đổi. So với các nước đang phát triển như Đức, Trung Quốc, Ba Lan..., Việt Nam vẫn đang ở phía sau khá nhiều. Nhiều doanh nghiệp ngại chuyển đổi số vì áp lực chi phí lớn, chưa biết bắt đầu từ đâu, chưa có giải pháp cụ thể.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định, nâng cao năng lực và quản trị doanh nghiệp, cốt lõi vấn đề là thực hiện chương trình chuyển đổi số.

Do đó, ông Lập cho rằng, trong thời gian tới, các hiệp hội ngành gỗ sẽ tổ chức diện rộng cho các doanh nghiệp để đưa nội dung chuyển đổi số phát triển, nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trên nền tảng công nghệ 4.0 và nâng cao nền tảng quản trị doanh nghiệp.

Đáng chú ý, nguy cơ gian lận thương mại, giả xuất xứ hàng hóa ngày càng gia tăng, cạnh tranh thương mại diễn ra phức tạp. Chủ nghĩa bảo hộ của các quốc gia nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ có xu hướng tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, ảnh hưởng đến kinh tế thế giới và ngành công nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ của nước ta. Do đó, để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động của doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ, ông Đỗ Xuân Lập đề nghị doanh nghiệp được tiếp cận tiêm vắc xin mũi 3 sớm nhất có thể. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước cùng “chung tay” với doanh nghiệp chuyển dịch từ nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu sang gỗ rừng trồng trong nước. Muốn vậy, cơ chế chính sách về đất đai phải thay đổi mang tính đột phá. Các doanh nghiệp trong ngành cần thay đổi phương thức sản xuất, đóng gói, giao hàng.

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cũng như cộng đồng doanh nghiệp ngành gỗ sẽ tiếp tục hợp tác với cơ quan chức năng nhằm giảm thiểu rủi ro trong nguồn cung gỗ nhập khẩu, gian lận thương mại, kiến nghị cơ quan chức năng thực hiện rà soát kỹ nguồn đầu tư FDI có tính rủi ro cao.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) nêu kiến nghị: “Nếu muốn ngành gỗ phát triển bền vững thì phải có sự quan tâm của giới trẻ, phải có lớp doanh nhân kế thừa để gia tăng hàm lượng chất xám, đầu tư vào các sản phẩm thiết kế thông minh, cao cấp, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao cho các khách hàng chứ ko phải chỉ là gia công lắp ráp”.