Phản hồi bài viết Băn khoăn vị trí dự kiến xây cầu Mã Đà: Phải bảo vệ nghiêm ngặt hệ sinh thái rừng

 Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai (Khu bảo tồn) rộng hơn 100.500ha, trong đó 68.000ha rừng tự nhiên thuộc diện bảo vệ nghiêm ngặt với hệ sinh thái rừng đặc trưng của vùng miền Đông Nam bộ, nhiều loài động vật hoang dã, quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng nằm trong sách Đỏ Việt Nam và Danh lục Đỏ IUCN thế giới.

Tin liên quan

• Phản hồi bài viết “Băn khoăn vị trí dự kiến xây cầu Mã Đà”: Hoàn thiện các căn cứ pháp lý

• Phản hồi bài viết Băn khoăn vị trí dự kiến xây cầu Mã Đà: Bảo vệ di sản của nhân loại

• Phản hồi bài viết Băn khoăn vị trí dự kiến xây cầu Mã Đà: Nên điều chỉnh hướng tuyến tránh vùng lõi khu bảo tồn

• Băn khoăn vị trí dự kiến xây cầu Mã Đà

• Bình Phước: Sốt đất sau đề xuất xây cầu Mã Đà

Khu Bảo tồn là nơi cư trú và di trú của nhiều loại động vật quý hiếm như voi, bò tót, các loài linh trưởng hay các nhóm vượn đen má vàng - những nhóm động vật vô cùng nhạy cảm với sự thay đổi môi trường - đang sinh sống và kiếm ăn, sinh sản; nhiều loại gỗ quý nhằm phục vụ công tác bảo tồn thiên nhiên gắn với bảo tồn, phát triển du lịch sinh thái, đa dạng sinh học và trước đây còn là vùng căn cứ cách mạng.

NGND- GS.TS Trần Văn Chứ, Hiệu trưởng Trường Đại học Lâm nghiệp

Khu bảo tồn nằm cạnh hồ thủy điện Trị An có chức năng giữ nước, điều hòa khí hậu ngăn ngừa mưa lũ trên hệ thống sông Đồng Nai xuống hạ nguồn. Chính vì vậy, việc xây cầu, mở đường xuyên qua vùng lõi Khu bảo tồn gần 40km theo đề xuất của UBND tỉnh Bình Phước là không phù hợp với các quy định pháp luật về đa dạng sinh học, môi trường, hệ sinh thái và tác động rất xấu và nhiều hệ lụy, ảnh hưởng rất tiêu cực đến mục tiêu bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học và gìn giữ các giá trị văn hóa bản địa.   

Voi ngà lệch xuất hiện tại Khu bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai vào ngày 28- 3- 2022.

Bên cạnh đó, dự án này sẽ vi phạm cùng lúc nhiều văn bản pháp luật của Việt Nam.

Có rất nhiều vấn đề vi phạm về luật pháp khi làm con đường này, như: Luật Bảo vệ môi trường (năm 2020) và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10-1-2022 quy định các hệ sinh thái tự nhiên trong di sản thiên nhiên phải được ưu tiên bảo tồn và phục hồi nguyên trạng tự nhiên; các giá trị cốt lõi của thiên nhiên và đa dạng sinh học của di sản thiên nhiên phải được bảo vệ, bảo tồn nguyên vẹn. Luật Lâm nghiệp (năm 2017) và Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16-11-2018 nêu rõ, không ai được phép triển khai các hoạt động làm thay đổi cảnh quan tự nhiên của khu rừng; gây ô nhiễm môi trường… trái quy định của pháp luật bảo vệ rừng, tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến sinh cảnh sống tự nhiên và nguồn thức ăn của động vật rừng. Luật Lâm nghiệp cũng không cho phép xây dựng các con đường lớn và đặc biệt, theo quy định của Luật Đa dạng sinh học, trong phân khu phục hồi sinh thái và phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của các khu bảo tồn không được xây dựng công trình, nhà ở, trừ công trình phục vụ mục đích quốc phòng - an ninh.

Ngoài ra, việc làm này còn vi phạm Công ước toàn cầu về Đa dạng sinh học (Công ước CBD), mà Việt Nam đã chính thức gia nhập từ năm 1994, là công ước về đa dạng sinh học có mục tiêu phát triển các chiến lược quốc gia về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học với sự tham gia ký kết của 196 quốc gia.

Việc xây dựng cầu Mã Đà xuyên qua vùng lõi rừng đặc dụng Khu bảo tồn sẽ làm ảnh hưởng đến việc bảo vệ nghiêm diện tích rừng hiện hữu, sinh cảnh sống của các loài động vật quý hiếm và gây khó khăn cho công tác quản lý và bảo vệ rừng do Khu bảo tồn đang quản lý. Cùng với đó, việc người dân tự ý lưu thông trên đường rừng sẽ gây khó khăn về phòng, chống cháy rừng trong mùa khô.

Khu bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai nhìn từ trên cao

Trên địa bàn do Khu bảo tồn quản lý có 3 di tích lịch sử cấp quốc gia nên việc xây dựng cầu Mã Đà sẽ làm phá vỡ cảnh quan, ảnh hưởng đến công tác bảo tồn các di tích lịch sử cách mạng.

Việc xây dựng tuyến đường này cũng chưa phù hợp với đề án Bảo tồn và phát triển Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Đồng Nai giai đoạn 2015-2020, tầm nhìn đến năm 2030 và Phương án quản lý rừng bền vững giai đoạn 2021-2030 của Khu bảo tồn đã được UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt vào các năm 2016 và 2021.

Đó là chưa kể đến việc người dân tự ý lưu thông trên đường rừng sẽ gây khó khăn về phòng, chống cháy rừng trong mùa khô; phá vỡ cảnh quan, ảnh hưởng đến công tác bảo tồn các di tích lịch sử cấp quốc gia trong Khu bảo tồn. 

Cầu Mã Đà cũ - vị trí Bình Phước đề xuất xây cầu mới nối Bình Phước với Đồng Nai

Đồng Nai là một trong những tỉnh đầu tiên trong cả nước công bố công khai “đóng cửa rừng” vì đây là tài sản sinh thái cực kỳ quý giá của quốc gia, là lá phổi xanh của miền Đông Nam bộ không chỉ khi Thủ tướng Chính phủ có quyết định đóng cửa rừng mà còn từ nhiều năm trước đó.

Năm 2021, UBND tỉnh Đồng Nai đã có Quyết định số 1527/QĐ- UBND phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững giai đoạn 2021 - 2030 của Khu bảo tồn, trong đó nêu rõ mục tiêu di dời và ổn định dân cư 2 xã Mã Đà và Hiếu Liêm trong vùng lõi của Khu bảo tồn; đầu tư tuyến đường ven hồ Trị An đi đến thay thế tuyến đường ĐT 761 xuyên qua vùng lõi.

Nếu xây dựng dự án tuyến quốc lộ 13C đi xuyên qua vùng lõi của Khu bảo tồn chắc chắn sẽ gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng, làm suy giảm môi trường sinh thái, suy giảm đa dạng sinh học, nhất là không còn đảm bảo các tiêu chí theo chức năng của một khu dự trữ sinh quyển thế giới mà Việt Nam đã cam kết với UNESCO, không chỉ UNESCO sẽ rút danh hiệu Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Đồng Nai, mà còn dẫn tới nguy cơ mất danh hiệu Vườn Di sản ASEAN và Ramsar.

TS Nguyễn Chí Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu rừng và đất ngập nước: Không nên “hy sinh” rừng tự nhiên để mở đường   Hiện theo số liệu thống kê của Bộ NN-PTNT, cả nước còn hơn 9 triệu ha rừng tự nhiên, trong số đó diện tích rừng có chất lượng tốt, gọi là “rừng giàu” chỉ còn khoảng hơn 5%. Giàu ở đây là giàu về trữ lượng gỗ, giàu về đa dạng sinh học và hệ sinh thái rừng còn khá ổn định. Hơn 70% diện tích rừng tự nhiên của nước ta là rừng có chất lượng xấu, gọi là “rừng nghèo” gồm cả rừng “nghèo kiệt”. Nguy hiểm nhất là nghèo về năng lực phòng hộ đầu nguồn của rừng, năng lực hạn chế thiệt hại của lũ quét, lũ ống mà rừng trồng không thể thay thế được. Nhưng người ta vẫn muốn “hy sinh” rừng tự nhiên nghèo cho mục đích phát triển kinh tế. Nghĩa là số lượng rừng còn suy giảm và chất lượng rừng còn suy thoái nữa trong khi thiên tai và biến đổi khí hậu luôn được nhắc nhở rằng còn nguy hại hơn. Chưa có một nghiên cứu nào đánh giá xem hàng năm thiệt hại do mưa, lũ ở miền Trung, Tây Nguyên gây ra cho người dân và xã hội có liên quan gì đến con số suy giảm và suy thoái về số lượng và chất lượng rừng tự nhiên không để giúp cho cấp thẩm quyền xem xét trước khi quyết định “hy sinh” rừng tự nhiên. Do đó, không nên “hy sinh” rừng tự nhiên cho mục đích mở đường xuyên lõi Khu bảo tồn như dự kiến mà hãy điều chỉnh hướng tuyến để làm sao có cầu, có đường để phát triển kinh tế mà vẫn giữ được hệ sinh thái rừng.