Hồi sinh rừng trắc làng A Lao

 Rừng trắc quý hiếm làng A Lao (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang, Gia Lai) được người dân bảo tồn tốt. Nhưng đời sống người dân nơi đây còn rất khó khăn .

Những cây gỗ trắc quý hiếm đang được người dân làng A Lao gìn giữ và bảo tồn tốt. Ảnh: Tuấn Anh.

Rừng trắc bao phủ làng A Lao

Theo chân anh Trần Minh Hoàng, kiểm lâm viên phụ trách địa bàn xã Lơ Pang, chúng tôi đến làng A Lao, nơi những cây gỗ trắc trở thành nét đặc trưng của người dân địa phương. Sở dĩ nói là đặc trưng, bởi đi đến bất cứ nơi đâu trong làng A Lao, từ sân vườn của các hộ gia đình đến những quả đồi, mọi người đều dễ dàng nhìn thấy những cây gỗ trắc. Nhìn từ trên cao, màu xanh của cây trắc gần như bao phủ toàn bộ ngôi làng A Lao.

Đồi Tchre được xem là nơi tập trung nhiều cây trắc nhất của làng A Lao với hàng ngàn cây trắc nằm san sát nhau. Có những cây trắc thân to hơn bắp đùi người, cao chừng 4 - 5 m, còn những cây non thì nhiều vô kể.

Đồi Tchre nơi tập trung nhiều cây gỗ trắc của làng A Lao. Ảnh: Tuấn Anh.

Dõi mắt hướng về cây trắc mới mọc, anh Hoàng cho biết: Cây trắc rất dễ mọc trong tự nhiên. Thông thường rễ của cây trắc lớn vươn xa, trồi lên mặt đất rồi từ đó mọc lên cây con. Chính vì dễ sinh trưởng và phát triển nên diện tích cây trắc trong làng A Lao ngày càng được mở rộng.

Là người chứng kiến sự hồi sinh của rừng trắc, già làng “hòa giải” Hngôm (sinh năm 1953) kể: Vào những năm 80, cây trắc mọc bát ngát thành những khu rừng phủ kín làng A Lao. Sau đó, nhiều người dân nơi khác đến thi nhau chặt phá khiến rừng trắc sạch bóng cây.

Thậm chí lúc bấy giờ, người dân trong vùng cũng không biết giá trị của cây gỗ trắc nên chỉ sử dụng để làm tường rào của căn nhà. Mãi về sau này, khi kiểm lâm địa bàn xuống tuyên truyền thì người dân trong vùng mới biết cây trắc là giống gỗ quý. Từ đó, người dân trong làng ra sức gìn giữ và chăm sóc. 

Gia đình già làng Hngôm hiện cũng có khoảng 500 cây gỗ trắc hơn 10 năm tuổi. Do cuộc sống gia đình không quá khó khăn nên già làng chưa có ý định đem bán mà muốn gìn giữ cho con cháu mai sau.

Cây gỗ trắc chủ yếu mọc tự nhiên, sau đó được người dân chăm sóc, bảo vệ nên họ cho rằng cần được thu hoạch để có thu nhập, bởi đời sống bà con còn rất khó khăn. Ảnh: Tuấn Anh.

Anh Yoh, Trưởng thôn làng A Lao cho biết, những cây gỗ trắc nơi đây chủ yếu mọc tự nhiên, sau đó người dân thấy có giá trị kinh tế cao nên đã đầu tư, chăm sóc. Phần lớn những cây trắc trong làng A Lao đều có tuổi đời khoảng 8 - 10 năm, cao nhất chừng 15 năm.

“Cây trắc là loại gỗ quý có giá trị kinh tế cao nên người dân trong làng đã biết chú trọng vào việc chăm sóc và gìn giữ. Tuy nhiên, đôi khi vì miếng cơm manh áo, cũng có nhiều gia đình đã chặt cây đem đi bán”, anh Yoh chia sẻ.

Theo anh Yoh, gỗ trắc chỉ có giá trị khi cây có lõi và giá bán cũng tùy thuộc vào từng cây. Thông thường, cây trắc có lõi với đường kính trên 10 cm, cao từ 4 - 5m có giá bán khoảng 5 - 6 triệu đồng.

Cả làng A Lao có 180 hộ gia đình, nhà nào cũng có cây trắc, ít thì vài chục cây, nhiều thì cả nghìn cây. Cây trắc của các hộ gia đình không nằm tập trung mà rải rác nhiều nơi.

Nhìn từ trên cao, màu xanh của rừng trắc bao phủ khắp làng A Lao. Ảnh: Tuấn Anh.

“Gia đình nhà tôi hiện có khoảng hơn nghìn cây gỗ trắc với tuổi đời khoảng 8 năm. Do cây vẫn còn nhỏ nên phải 10 năm nữa gia đình mới có thể khai thác”, anh Yoh nói và cho biết, giờ anh cố gắng chăm sóc và giữ gìn để cho con cháu được hưởng lợi.

Chính quyền muốn giữ, dân muốn bán

Khi đề cập đến việc nhà nước muốn giữ lại rừng trắc để bảo tồn nguồn gen, Trưởng thôn làng A Lao thẳng thắn cho biết, người dân nơi đây sẽ khó chấp nhận vì họ bỏ công chăm sóc hàng chục năm nay. Cùng với đó, cuộc sống người dân nơi đây còn nghèo nên họ sẵn sàng bán để lấy tiền mua gạo và các vật dụng trong gia đình.

Quả thật, khi người dân đã nhìn thấy lợi ích kinh tế quá lớn từ cây gỗ trắc thì cũng đồng nghĩa với việc rừng trắc có nguy cơ “cạn kiệt” ngày càng cao.

Những cây trắc con được mọc lên từ rễ cây trắc lớn. Ảnh: Tuấn Anh.

Trăn trở về điều này, anh Trần Minh Hoàng, kiểm lâm viên phụ trách địa bàn xã Lơ Pang cho biết, cứ trung bình khoảng 1 tháng, anh em kiểm lâm lại xuống từng địa bàn để tuyên truyền công tác quản lý bảo vệ rừng.

Đặc biệt, đối với rừng trắc quý hiếm khu vực làng A Lao, Hạt kiểm lâm huyện Mang Yang cũng như UBND xã Lơ Pang liên tục tuyên truyền vận động người dân nên giữ lại, không được bán cây trắc bất cứ giá nào. Nếu ai bán, trưởng thôn sẽ báo lên chính quyền địa phương để kịp thời ngăn chặn, thuyết phục. Về cơ bản, người dân trong làng đều cam kết không bán.

Công tác tuyên truyền gìn giữ rừng trắc luôn được chú trọng. Ảnh: Tuấn Anh.

Ông Lê Lợi, Bí thư Đảng ủy xã Lơ Pang cho biết, người dân làng A Lao còn rất nghèo, lâu nay sống chủ yếu phụ thuộc vào rừng nên rất cần cơ chế, chính sách của tỉnh hỗ trợ cho người dân. Hiện nay, xã cũng có kinh phí dịch vụ môi trường rừng nhưng chỉ với mục đích quản lý, bảo vệ diện tích rừng hiện có là chính.

Tuy nhiên, muốn người dân giữ lại toàn bộ diện tích rừng trắc mà không bị các tổ chức cá nhân đến xâm phạm, trao đổi mua bán thì rất cần có những cơ chế, chính sách để nhằm bảo tồn nguồn gen. Chẳng hạn có thể hỗ trợ kinh phí hàng tháng để cho mỗi hộ dân có ý thức giữ gìn những cây trắc quý hiếm.

“Trong thời gian tới, xã cũng sẽ tích cực tuy truyền vận động người dân làng A Lao bằng mọi cách hạn chế mua bán, trao đổi để phục vụ cho công tác bảo tồn”, ông Lợi nói và cho biết, nhìn chung người dân khu vực này chấp hành tương đối tốt việc gìn giữ và bảo vệ rừng trắc.

Bạn đang đọc bài viết Hồi sinh rừng trắc làng A Lao tại chuyên mục Lâm sản của Báo Nông Nghiệp Việt Nam. Mọi thông tin góp ý và chia sẻ, xin vui lòng gửi về hòm thư baonongnghiepdientu@gmail.com hoặc số điện thoại, Viber: 0369024447.

Tuấn Anh