Mùi thức ăn tỏa ra thơm lựng. Tất cả món ăn không cần nồi nấu, những ống lồ ô và lá trên rừng luôn linh hoạt cho những bữa ăn được nấu tại chỗ trong ngày “tết rừng”, nó tạo ra những mùi vị đặc trưng riêng mà không ở đâu có được.
“Nay chúng tôi làm lễ “ăn rừng”
Mong thần rừng cho mọi người tự do, thoải mái
Không bị ràng buộc, không bị thần rừng phạt
Ngày không kiêng cữ, không cấm kị như hôm qua
Bắt đầu vào năm mới
Mời thần rừng đến vui cùng chúng tôi”.
Dứt lời khấn, già làng Ama Nhau tung ba miếng pơ gang pơih (được làm bằng những thanh tre) lên cao, mọi người nín thở đợi chờ. Lũ làng buôn Leck đã chờ lâu quá rồi mà. Mỗi năm chỉ một lần “ ăn tết rừng” như hôm nay. Hai sấp, một ngửa. Mọi người rần rần, thần rừng đã chấp nhận lời khẩn cầu.
 |
Già làng cúng khấn cầu Giàng và các thần linh trong ngày Tết. |
Rượu. Gà. Nước. Cơm. Cháo. Muối. Gạo. Cung tên, bẫy nỏ. Rựa, dao, xà gạc, cuốc, xẻng. Và một thứ không thể nào được thiếu, cây xanh. Những cây non xanh mơn mởn đã được lũ làng buôn Leck ươm mầm chăm sóc trong bầu đất đã được xếp ngay ngắn trong các gùi lớn, gùi bé đợi chờ được hòa cùng bóng mát trong khu rừng thiêng của làng. Mọi thứ đã được các nhà trong buôn chuẩn bị đủ đầy.
Tôi cùng lũ trẻ thập thò quanh chân cầu thang nhà dài, không bỏ sót cuộc họp nào của các già, dỏng tai nghe trộm những lời tranh cãi, những luận bàn bếp nhà nào năm nay được hạ cây lim đầu dốc, bếp nhà ai được cây trắc ngoài khe, bầu ươm cây nhà Mí Lim đêm qua con heo rừng chạy ngang qua làm gãy ngọn chục cây non, thằng Y Hoách sáng ra nhìn cây chết khóc váng nhà... rồi đem lời rải khắp các bếp lửa, trên đường làng, trong bữa ăn. Những ngày chờ đợi tết rừng thấm cả vào trong giấc ngủ của tôi.
Ngày đầu năm mới, già làng Ama Nhau trong bộ áo lễ bước vào cửa rừng, mấy thanh niên khiêng cái trống lớn, chiếc nồi đồng cùng giàn chiêng bước theo.
 |
Dàn chiêng cho ngày tết ở rừng. |
 |
Những trò chơi trong ngày "ăn rừng". |
Sau điệu múa roi kơ deh sơgơr tạ ơn thần rừng đã bảo vệ buôn Leck năm qua khỏi cơn nổi giận của thần mưa bão lũ, không gặp tai nạn khi đốn hạ cây, ngăn không cho thú rừng đến phá hoại mùa màng... Khu rừng thiêng rộn rã ồn ào bởi tiếng chiêng, tiếng nói cười đan xen nhau, quện lẫn vào nhau. Từng tốp người của các gia đình tỏa ra khắp rừng nhộn nhịp như đi trẩy hội.
Mẹ cùng các cô, các dì tìm hái rau rừng đọt mây, cây thuốc, ra suối đặt đơm cá. Cha cùng nhóm đàn ông nhanh nhẹn đi đặt bẫy thú rừng, chưa rít xong điếu sâu kèn đã nghe văng vẳng tiếng lợn rừng hộc lên từng hồi dính bẫy. Bầy chó săn của làng cũng đang đuổi dồn đuổi dập lũ thỏ, mang, nai, nhím...chui vào những hầm chông, cùng bẫy dây đã chờ chực sẵn.
Không may có con cái mang thai dính vào bẫy, mọi người nhanh chân nhanh tay mau đi tìm lá thuốc chữa vết thương, thả chúng trở lại với rừng, nếu không muốn già làng phạt vạ.
Tất cả những thứ thu lượm được từ rừng đủ cho các bếp làm thành nhiều món ngon như cháo xương, món chua cùng canh thụt thơm nồng mùi hương ớt rừng, còn thêm rất nhiều món khác xâu thành xâu, chất từng đống. Mùi thức ăn tỏa ra thơm lựng. Tất cả món ăn không cần nồi nấu, những ống lồ ô và lá trên rừng luôn linh hoạt cho những bữa ăn được nấu tại chỗ trong ngày “tết rừng”, nó tạo ra những mùi vị đặc trưng riêng mà không ở đâu có được.
 |
Sản vật của rừng thức ăn trong ngày mừng năm mới. |
Lũ thanh niên khỏe mạnh rủ nhau làm cái việc quan trọng nhất, mang cây đi trồng. Sự vất vả, mệt nhọc hằn rõ trên từng khuôn mặt, mỗi dáng người nhưng không vì thế mà các cô gái không nhận ra vẻ đẹp đầy sức sống của núi rừng, hương thơm của hoa rừng, vị ngọt ngào của những bài anhhông mà người con trai hát tặng; không vì thế mà chàng trai quên cây đàn Mbăt giấu dưới gùi, mang cây lại trồng gần người con gái mình thương để thổ lộ tình yêu. Cô gái nào chăm sóc được nhiều cây to, cây khỏe. Chàng trai nào trồng được nhiều cây, đều được nhiều người ngóng trông, chờ đợi.
Tiếng í ới, tiếng hú gọi nhau và những tiếng kêu đáp lại khiến khu rừng ngày thường yên lặng lạnh lẽo bỗng trở nên ồn ào, huyên náo. Mọi người tất tả trở về bên bếp nhà mình, mang phần thức ăn của gia đình mình lên khu đất rộng rãi tương đối bằng phẳng được già làng chọn làm bếp chung. Bữa ăn cộng cảm giữa rừng luôn như một sợi dây linh thiêng gắn bó mỗi thành viên của cộng đồng với nhau.
Ăn uống no say rồi cả buôn cùng múa hát. Múa hát chán chê lại vui chơi. Vui chơi mệt nhoài lại trò chuyện. Cứ thế, liên miên từ sáng đến chiều, từ chiều đến tối, từ ngày trước đến ngày sau.
 |
Những món ăn không thể thiếu trong ngày tết rừng. |
 |
Mâm tết rừng. |
Mất một thời gian sau, buôn Leck mới dần trở lại nếp sinh hoạt cũ. Còn dư âm vẫn như mật ngọt, men say để con người nhấm nháp, tiếp tục làm việc cật lực và lại hồi hộp, chờ đợi mong ngóng đến ngày tết rừng năm sau.
Để rồi quặn lòng khi nhìn thấy thay thế cho rừng là từng mảng đồi trọc như thiêu trụi hết tất cả sự sống dưới đất. Rừng chẳng còn để chắn che lũ làng qua những ngày bão lũ thiên tai. Dù biết là khó, tôi vẫn hằng ngày cố gắng cặm cụi trồng từng cây non, mơ mùi rừng trở lại ngày xưa.
THỦY VŨ
Nhận xét
Đăng nhận xét