Sau giai đoạn xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng, ngành gỗ đang đối mặt với khó khăn do tác động của đại dịch Covid-19, tuy nhiên các doanh nghiệp nhìn nhận rằng đây cũng là cơ hội để chuyển đổi, tổ chức lại sản xuất và thị trường, chủ động nắm bắt thời cơ trước khi thị trường phục hồi.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Trị - tổng cục trưởng tổng cục Lâm nghiệp Việt Nam đưa ra con số suy giảm xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ ước tính 24% trong tháng Tư so với tháng trước đó. Đồng thời dự báo trong các quý sắp tới sẽ tiếp tục giảm sâu, thậm chí có thể tăng trưởng âm khi 50% doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động.
Số liệu khảo sát của Hiệp hội gỗ thực hiện với 124 doanh nghiệp trong ngành cuối tháng 3 cho thấy 100% doanh nghiệp cho biết bị ảnh hưởng bởi Covid-19; khoảng 80% đơn hàng bị hủy hoặc tạm ngưng khiến doanh thu sụt giảm mạnh. 51% doanh nghiệp đã thu hẹp quy mô sản xuất, 35% đang hoạt động nhưng dự báo sẽ tạm ngừng sản xuất thời gian tới, chỉ 7% doanh nghiệp hoạt động bình thường.
Với mức tăng trưởng 18% của năm ngoái, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ mang về hơn 12 tỉ USD, đứng thứ 6 về kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng trong năm. Tuy nhiên bức tranh năm 2020 được dự báo sẽ cực kỳ khó khăn.
Ba tháng đầu năm, kim ngạch xuất đạt 2,57 tỉ USD, tăng gần 14% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng số liệu Tổng cục Hải quan đến nửa đầu tháng 4 cho thấy kim ngạch xuất đã giảm 22% so với cùng kỳ, đạt 323 triệu USD.
“Từ đầu tháng 4 tình hình trở nên tiêu cực hơn do tác động của dịch Covid-19 đến hoạt động doanh nghiệp ngày càng rõ nét”, ông Đỗ Xuân Lập, chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES) thông tin tại hội thảo trực tuyến cuối tháng 4.
Đại diện hiệp hội gỗ Bình Dương, ông Huỳnh Quang Thanh cho biết nhiều doanh nghiệp trên địa bàn đã đóng cửa hoặc giảm công suất từ 50-70%. “Những doanh nghiệp trụ được trong bối cảnh hiện nay là nhờ cơ cấu thị trường rộng giúp thay đổi linh hoạt nhưng nếu dịch bệnh vẫn kéo dài cũng khó “miễn dịch” được nữa,” ông Thanh nói.
Ông Nguyễn Văn Quý, đại diện Hiệp hội Gỗ Đồng Nai chỉ ra khó khăn càng chồng chất khi một số mặt hàng chủ lực như gỗ ván, tủ bếp… đang bị áp thuế chống bán phá giá tại Mỹ, Hàn Quốc. Chính phủ Ấn Độ cũng đang khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế đối với doanh nghiệp gỗ Việt Nam. "Đây cũng là câu chuyện nan giải và nguy cấp không kém gì Covid-19,” ông Quý nói.
Đại dịch còn tác động tới khẩu nhập nguyên liệu. Cụ thể, châu Phi là nguồn cung gỗ nguyên liệu nhiệt đới lớn nhất cho Việt Nam - đã dừng hẳn, trong khi nguồn gỗ ôn đới nhập khẩu cũng giảm 70%. Trong khi giá gỗ nguyên liệu và cước vận chuyển đều tăng, khiến sản xuất của các hộ làng nghề giảm 80%.
Theo số liệu của Forest Trends, khoảng 50-60% xưởng xẻ sử dụng nguyên liệu gỗ rừng trồng trong nước cũng phải dừng hoạt động. Cầu tiêu dùng trong các dự án dân sinh và công cộng hiện cũng đang ngưng trệ.
Các chuyên gia cũng cho rằng Covid-19 đã chỉ ra nhiều điểm yếu trong ngành gỗ Việt Nam. Để có thể nắm bắt được cơ hội, chuyên gia từ Forest Trends cho rằng phương thức vận hành của ngành cần những thay đổi căn bản, có tính chất chiến lược nhằm giảm rủi ro và phát triển bền vững.
"Các doanh nghiệp nên chú trọng vào vùng nguyên liệu tại chỗ, củng cố thị trường nội địa và xác định sản phẩm chiến lược để tránh phụ thuộc vào số ít thị trường trọng điểm," cố vấn cao cấp của Forest Trends đề xuất.
Theo ông Nguyễn Quốc Khanh, chủ tịch HAWA, có ba yếu tố doanh nghiệp cần chú trọng để nhanh chóng phục hồi sau Covid-19, đó là “tốc độ, sáng tạo và lạc quan”, chủ động đưa ra các kịch bản ứng phó trước khó khăn.
Ông cũng nhấn mạnh về lâu dài, doanh nghiệp buộc phải nhìn lại chiến lược kinh doanh và nên xem đây là dịp thay đổi. Đại diện HAWA chỉ ra rằng thời gian qua nhiều nhà máy Đài Loan đóng cửa trong khi doanh nghiệp trong nước dù hoạt động cầm chừng nhưng vẫn duy trì để giữ chân người lao động.
“Chính điều này sẽ tạo lợi thế bởi khi tình hình ổn định doanh nghiệp FDI họ sẽ mở cửa trở lại nhưng họ sẽ tốn nhiều thời gian để khôi phục hoạt động nhà máy, tuyển thêm nhân công. Trong khi đó, doanh nghiệp trong nước có thể chuyển từ trạng thái “cầm chừng” sang gia tăng công suất nhanh hơn ngay khi có đơn hàng," theo ông Khanh.
Đồng quan điểm với ông Khanh, đại diện Hiệp hội Gỗ tỉnh Bình Định khẳng định xu hướng mới của ngành gỗ trên toàn cầu hậu Covid-19 là xây dựng một mạng lưới có nhiều mắt xích cung ứng (supply network) thay vì chuỗi cung ứng phụ thuộc vào một quốc gia như trước kia.
Đại diện các hiệp hội trong ngành cũng đồng ý rằng cần hình thành và đẩy mạnh các liên kết giữa các doanh nghiệp trong ngành, xây dựng chuỗi cung trong nước và phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ. Tác động của Covid-19 cho thấy các chuỗi cung xuất khẩu đồ gỗ hiện nay của Việt Nam chưa tốt, phụ thuộc một phần nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc.
"Covid-19 có thể xem như một hồi chuông cảnh báo với ngành gỗ Việt Nam, chủ động thay đổi để thích nghi, và chuẩn bị năng lực sản xuất để sẵn sàng đón sóng là những gì chúng ta phải làm hậu đại dịch," theo chủ tịch VIFOREST Đỗ Xuân Lập.
Nhận xét
Đăng nhận xét