Cuộc chiến của các “ông lớn” gỗ nội thất Việt (Bài 1): "Công xưởng" đồ gỗ của thế giới

(ĐTCK) Với nhiều thế mạnh về phát triển lâm nghiệp, thuận lợi về mặt chính sách, ngành gỗ Việt Nam gặt hái được nhiều thành công trên thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp bắt đầu giật mình khi bỏ trống sân nhà nhiều tiềm năng cho doanh nghiệp ngoại, nên đang thay đổi chiến lược. Vì vậy, cuộc chiến trên thị trường gỗ nội thất Việt Nam thời gian tới được dự báo sẽ có nhiều gay cấn, hấp dẫn.

Cuộc chiến của các “ông lớn” gỗ nội thất Việt (Bài 1): 

Thị trường gỗ nội thất Việt Nam có rất nhiều tiềm năng phát triển để doanh nghiệp nội khai thác
Bài 1: "Công xưởng" đồ gỗ của thế giới

Xuất khẩu kỷ lục

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2018, ngành gỗ và lâm sản Việt Nam xuất khẩu đạt mức kỷ lục hơn 9 tỷ USD, xuất siêu hơn 7 tỷ USD.

Mục tiêu đặt ra trong năm 2019 là xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 11 tỷ USD. Ngay trong tháng đầu năm 2019, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đã đạt 952 triệu USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phát biểu tại diễn dàn về công nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ, lâm sản tại Hà Nội ngày 22/2 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Việt Nam đã đứng đầu ASEAN, đứng thứ nhì châu Á và đứng thứ 5 thế giới về xuất khẩu gỗ rừng trồng, với một số sản phẩm có thiết kế mẫu mã tốt, được thị trường khó tính chấp nhận.

Thủ tướng kỳ vọng, trong 10 năm tới, Việt Nam sẽ trở thành một trung tâm hàng đầu về sản xuất, chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản, có thương hiệu uy tín trên thị trường thế giới. Nhu cầu đồ gỗ của thế giới hiện lên tới 430 tỷ USD, nếu nắm bắt tốt những cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã và sẽ là thành viên mang lại, ngành công nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ lâm sản sẽ bứt phá.

Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng, kết quả đạt được là chưa đủ, cần bứt phá và hiệu quả hơn, cần nhìn nhận thẳng thắn những bất cập, hạn chế hiện nay của ngành gỗ.

Để đưa Việt Nam trở thành một công xưởng sản xuất, chế biến gỗ, Thủ tướng lưu ý ngành này cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cao, đổi mới thiết bị sản xuất, thiết kế mẫu mã tạo ra sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Thủ tướng cũng lưu ý đến việc xây dựng thương hiệu doanh nghiệp và thương hiệu quốc gia về gỗ.

Năm 2019, theo nhận định của các chuyên gia, doanh nghiệp gỗ kỳ vọng rất nhiều vào Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Hiệp định CPTPP có hiệu lực đối với Việt Nam từ ngày 14/1/2019, chính thức mở ra các thị trường mới mà lâu nay mức thuế nhập khẩu đồ gỗ từ Việt Nam còn khá cao như Canada, Mexico, Peru…

Ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES) cho biết, việc xâm nhập vào thị trường có nguồn nhập khẩu cũng như xuất khẩu lớn như Canada, Nhật Bản, Australia… sẽ giúp Việt Nam vừa mở rộng được thị trường và thị phần.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, khi tham gia CPTPP, nguyên liệu đầu vào của ngành gỗ phải đảm bảo nghiêm ngặt về quy tắc xuất xứ, phải đạt yêu cầu chứng nhận về nguồn gốc gỗ hợp pháp mới được hưởng những ưu đãi từ hiệp định này.

Trên thực tế, phần lớn nguyên liệu gỗ cho sản sản xuất đồ gỗ xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay hoặc không thuộc các nước trong khối CPTPP, hoặc đến từ những khu vực có rủi ro pháp lý cao.

Theo bà Đỗ Thị Bạch Tuyết, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Woodsland, đa số doanh nghiệp đang gặp khó khăn lớn trong việc thu mua nguyên liệu trong nước, do phải cạnh tranh với thương lái thu mua để xuất thô đi nước ngoài. Đối với nguồn nhập khẩu, hiện nhiều nước thắt chặt nguồn nguyên liệu từ rừng khiến cho nguyên liệu càng trở nên khan hiếm.

Một thách thức nữa cho ngành gỗ Việt khi gia nhập CPTPP đó là sự hiểu biết của người dân về gỗ hợp pháp. Trong thực thi CPTPP sẽ liên quan đến rất nhiều đối tác không chỉ các doanh nghiệp gỗ, mà còn hộ gia đình trồng rừng, thương mại gỗ, vận tải gỗ, thương lái gỗ, chế biến gỗ…, nhưng hiểu biết của họ về vấn đề này là rất hạn chế.

Chuyên nghiệp và đủ lớn

Phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn về công nghệ chế biến, xuất khẩu gỗ vừa qua, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: “Chúng ta có 4.500 doanh nghiệp và nhiều xưởng mộc truyền thống, nhưng chưa có đơn vị nào hoàn thiện được chuỗi giá trị có quy mô lớn. Kinh tế hộ, hợp tác xã rất quan trọng, nhưng cần phải có quy mô tầm cỡ để cạnh tranh lớn với quốc tế... Muốn làm được điều này phải có vùng nguyên liệu đủ lớn và hợp pháp từ rừng trồng”.

Do đó, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương cần nghiên cứu, đánh giá, liệu Nhà nước đã có cơ chế, đầu tư tương xứng với tiềm năng, lợi thế của ngành hay chưa? Nhất là hạ tầng lâm sinh, chính sách tín dụng, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư chế biến, khuyến khích và tạo điều kiện để người dân trồng rừng, phát triển rừng nguyên liệu; nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ hiện đại, năng lực quản trị doanh nghiệp, liên kết chuỗi giá trị toàn cầu; đào tạo nhân lực có trình độ...

Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) cho rằng, đã đến lúc doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy kiếm tiền bằng sự cần mẫn trong sản xuất, lấy công làm lãi sang xây dựng thương hiệu cho riêng mình.

Các chuyên gia cũng cho rằng, thời gian tới, ngành gỗ sẽ có thay đổi mạnh mẽ, bắt đầu từ sự dịch chuyển sản xuất từ các nước đến Việt Nam. Nhiều cơ hội về thị trường đầu tư tài chính, thương mại, thiết kế, nguyên liệu, thiết bị, marketing… được hội tụ về Việt Nam. Những lực đẩy từ nhu cầu thế giới sẽ sớm đòi hỏi ngành chế biến gỗ Việt Nam phải phát triển hơn nữa để đáp ứng nhu cầu mới.

Theo nhận định của ông Khánh, năm 2019 là thời điểm của ngành công nghiệp đồ gỗ và nội thất Việt Nam hội tụ các yếu tố cần thiết để tạo ra sự đột phá, trở thành ngành mũi nhọn và hướng tới sự hình thành trung tâm gỗ - nội thất của thế giới tại Việt Nam.

Tương tự, bà Dương Thị Tú Trinh, Giám đốc Công ty TNHH Thượng Nguyên cho biết, từ chỗ phụ thuộc vào chế biến thủ công, máy móc thô sơ, tốn nhiều sức người, đến nay, ngành gỗ Việt Nam đã có sự thay đổi lớn về công nghệ sản xuất, chế biến, như sử dụng máy chế biến CNC, hệ thống tự động hóa... Nếu trước đây cần tới 8 nhân công đứng máy, thì nay chỉ cần có 3 người.

Tuy nhiên, việc đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ cao đòi hỏi một lượng vốn rất lớn, vì vậy, Nhà nước cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn trung và dài hạn.

Cũng theo các chuyên gia, không chỉ chú trọng đến việc xuất khẩu, các doanh nghiệp sản xuất, chế biến gỗ Việt Nam cũng cần quan tâm tới thị trường trong nước. Bởi hiện các doanh nghiệp đang bỏ ngỏ sân nhà cho các doanh nghiệp ngoại, trong khi dư địa phát triển của thị trường nội địa đang rất lớn.

Nắm bắt được xu hướng này, thời gian qua đã có nhiều doanh nghiệp gỗ nội thất Việt Nam tập trung đầu tư công nghệ, mẫu mã, dịch vụ để hướng tới thị trường trong nước. Một trong những doanh nghiệp đầu tư dây chuyền sản xuất gỗ nội thất lớn nhất Việt Nam phải kể đến Công ty cổ phần gỗ An Cường.

Đơn vị này được đánh là một “ông lớn” tiên phong trong lĩnh vực gỗ nội thất hiện nay ở thị trường nội địa và hướng đến xuất khẩu ra các nước trên thế giới.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư Bất động sản, đại diện Công ty cổ phần An Cường cho biết, để tạo ra thế mạnh, uy tín và chỗ đứng tốt trên thị trường, An Cường chú trọng đầu tư vào công nghệ, nhân lực. Từ các yếu tố này, sẽ có sản phẩm tốt, dịch vụ tốt nhất đến khách hàng.

“Năm 2018 và 2019 được coi là 2 năm bản lề đầu tư công nghệ của chúng tôi với 100% hệ thống, dây chuyền công nghệ từ Đức, châu Âu, sử dụng robot trong sản xuất, bán hàn…, nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm nhân lực, điện năng”, đại diện An Cường nói.

Với việc ngày càng nhiều doanh nghiệp gỗ nội thất trong nước quan tâm hơn tới sân nhà, cùng với sự xuất hiện ngày một nhiều của các doanh nghiệp ngoại, dự kiến trong thời gian tới, cuộc chiến giữa các đại gia ngành gỗ nội thất trên thị trường Việt Nam sẽ ngày càng gay cấn và khốc liệt.

(Còn nữa)